راهکار مدنظر شما برای اینکه جذب هیأت علمی دانشگاه ها بیشتر به سمت استعلام صلاحیت های علمی برود، نه موارد دیگر، چیست؟
راهکارش حاکمیت قانون و اجرای قانون مربوط به استقلال هیأت های امنا و دانشگاه ها، و اعمال ضوابط علمی و رفع مداخله نهادهای بیرونی است. اگر ما به دانشگاه و گروه های علمی احترام بگذاریم و استقلال دانشگاه ها را به رسمیت بشناسیم، این مشکلات به وجود نمی آید. متأسفانه در حال حاضر این اتفاق افتاده که شاید ۷۰ درصد اختیارات حوزه وزارت علوم و دانشگاه ها خارج از وزارت علوم است.
این اختیارات کجا است؟
اول اختیارات گروه های آموزشی را سلب کردند و به مدیریت دانشگاه ها دادند، بعد اختیارات مدیریت دانشگاه را سلب کردند و به وزارت علوم دادند، بعد اختیارات وزارت علوم را سلب کردند و به شورای عالی انقلاب فرهنگی دادند و بعد هم به نهادهای خارج از شورای عالی انقلاب فرهنگی دادند. در واقع در طول شاید یک دهه گذشته این فرآیند اتفاق افتاد و الآن از وزیر علوم بپرسید که شما چند درصد [در جذب هیأت علمی] اختیار دارید؟
وزرای قبلی از جمله آقای دکتر توفیقی صریحا گفتند در خوشبینانه ترین حالت ما ۳۰ درصد اختیار داریم. ۷۰ درصد اختیارات خارج از کنترل وزارت علوم است. به هر حال بخشی نهادهای اطلاعاتی، امنیتی و نظامی هستند، نهادهای فرهنگی، شبه نظامی و همچنین ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند که بخشی از آن اعضا اساسا خارج از حیطه اختیار وزارت علوم است.
تغییرات صرفا با مطالبه گری اتفاق نمی افتد؛ باید تغییرات ساختاری صورت بگیرد
آیا امکان دارد با فشار دانشجو یا افکار عمومی روی تصمیمات آن ۷۰ درصد تأثیر گذاشت که حضور آنها در این عرصه علمی کمرنگ تر شود؟
وضعیتی که من توصیف کردم جنبه ساختاری پیدا کرده و شاید به صورت موردی با فشار افکار عمومی اتفاقی در مورد فرد خاصی بیفتد و این موارد را کوتاه بیایند اما این یک ساختار نهادینه شده است که تغییرات آن صرفا با مطالبه گری اتفاق نمی افتد و باید تغییرات ساختاری صورت بگیرد. البته آگاهی بخشی عمومی، مطالبه افکار عمومی و پیگیری ها می تواند تأثیرگذار باشد اما طبیعتا وقتی یک امری نهادینه شد تغییرات آن مشکل و مستلزم تغییرات ساختاری است.
گروه در سایه تصمیم گیرنده هستند
آیا می توانیم اظهارنظر امروز وزیر علوم را این طور معنا کنیم که خود وزیر هم مخالف این ساز و کارها است و دارد تلاش می کند که این اوضاع را بهبود بدهد؟ اصولا دولت و وزیر علوم می توانند جلوی این ساز و کارها ایستادگی و آنها را اصلاح کنند یاخیر؟
خود آقای زلفی گل یک چهره علمی و وجهه دانشگاهی او قابل قبول است. ولی ایشان فعال ما یشاء نیست و حتی در انتصابات هم من معتقد هستم که ایشان اختیار کامل ندارد و گروه در سایه تصمیم گیرنده هستند. ایشان حسن نیت دارند و شاید هم چنین اراده ای داشته باشند ولی تغییر این وضعیت کار سختی است.
اگر نکته ای به عنوان حسن ختام دارید برای ما بفرمایید.
نکته این است که باید هشدار بدهیم به نهادهایی که این کارها را می کنند. اگرچه ممکن است اینها خیرخواهانه و مثلا برای خدمت به نظام، اسلام و انقلاب باشد اما تجربه ۴۰ سال گذشته نشان داده این راه ها نتیجه بخش نیست و اغلب تبدیل به ضد خودش می شود.
اگر خود نهادهای ذی ربط در دانشگاه ها یک نظرسنجی بگذارند، نشان می دهد در ادوار مختلفی که به نوعی نگرش های حذفی اعمال شده چه مقدار روی نگرش دانشگاهیان تأثیر گذاشته است. از دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه نظرسنجی کنند که چند درصد آنها با این روند موافق هستند. این روند نه به اسلامی شدن دانشگاه ها منتهی می شود و نه تقویت نظام در دانشگاه، بلکه باعث تهی شدن دانشگاه از سرمایه های فکری و علمی و عاملی برای فرار مغزها می شود.
میل به مهاجرت در میان دانشگاهیان روز به روز افزایش پیدا می کند
رهبری تأکید داشتند یک عده خیانت می کنند و دانشجوی نخبه را به مهاجرت تشویق می کنند، باید توجه داشته باشند که این رفتارها نخبگان کشور ما را فراری می دهد. یعنی این اعمال باعث ناامیدی، واگرایی و گسست در جامعه علمی می شود و ما می بینیم هر کسی که می تواند از کشور می رود. کسانی هم که مانده اند، اکثرا نمی توانند و بخشی هم تعلقات ملی و انقلابی دارند و این مصائب را تحمل می کنند. اما میل به مهاجرت در میان دانشگاهیان رشته های مختلف روز به روز افزایش پیدا کرده و بخش عمده آن به دلیل همین گونه عملکردها است.
21219