بورسان: کرونا اقتصاد دنیا را طی دو سال گذشته به زانو درآورد و نوسانات اقتصادی بسیاری از ارزها را نیز تحت تاثیر قرار داد. اقتصادهایی که از پیش ضعیف بودند بیشترین ضربه را از تورم خوردند؛ اما بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط و بالا نیز در بحبوحه قرنطینه‌های طولانی، بسته شدن مرزها و محدودیت‌های زنجیره تامین شاهد کاهش ارزش پول خود بودند.
در جدول زیر، ارزهای با بیشترین افزایش در برابر دلار آمریکا طی سال ۲۰۲۱ می‌بینید.
برنده این لیست روپیه سیشل بود. سیشل مجمع‌الجزایری با حدود ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در شرق آفریقاست و به واسطه رونق گردشگری، شاهد رشد بیش از ۴۰ درصدی ارزش پول ملی خود در برابر دلار آمریکا بود.
اما راز موفقیت سیشل را می‌توان سرعت عمل مناسب در برابر کرونا دانست. این مجمع‌الجزایر در سال اخیر به یکی از کشورهای با بیشترین افراد واکسینه شده تبدیل شد. آن‌ها برای احیای صنعت گردشگری خود (که شاهرگ اقتصاد سیشل است) عجله کردند تا ساکنان خود را علیه کرونا واکسینه کنند. هم‌اکنون تقریبا ۸۰ جمعیت سیشل هر دو دوز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
در نتیجه همین عملکرد مناسب، شمار گردشگران سیشل در تنها ۷ ماه ابتدایی سال گذشته میلادی بالغ بر ۸ درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش یافت. تعداد بازدیدکنندگان آسیایی این جزیره هم بیش از دو برابر شد.
صندوق بین‌المللی پول رشد ۷.۷ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۱ را پیش‌بینی کرده بود. اقتصاد سیشل در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۳.۵ درصد کوچک شده بود.
واحد پول زامبیا نیز یک سال پرافتخار جهانی را پشت سر گذاشت؛ بخش عمده آن به دلیل آن بود که سرمایه‌گذاران روی شانس دولت جدید برای تضمین یک قرارداد نجات مالی با صندوق بین‌المللی پول حساب باز کردند.
کواچا در سالی که گذشت ۲۷ درصد در برابر دلار افزایش یافت که عمدتاً به دلیل خوش بینی نسبت به پیروزی «هاکاینده هیچیلما» در انتخابات ماه اوت بود. این بهترین عملکرد سالانه این ارز از سال ۲۰۰۵ است.
دولت هیچیلما، رئیس جمهور زامبیا در تلاش است تا ۱۷ میلیارد دلار بدهی عمومی خارجی را صاف کند. این کشور در سال گذشته به اولین کشوری تبدیل شد که در دوران کرونا در پرداخت بدهی‌های خود نکول کرد.
اما دلیل دیگر رشد ارزش پول دومین تولیدکننده بزرگ مس آفریقا نیز به دلیل قیمت‌های تقریبا بی‌سابقه این فلز بود که بیش از ۷۰ درصد درآمد صادراتی زامبیا را تشکیل می‌دهد.
اما سیشل و زامبیا تنها دو کشور از ۶ کشور آفریقایی هستند که در لیست ۱۰ ارز با بهترین عملکرد جای داشتند. آنگولا، موزامبیک، گینه و اوگاندا نیز به ترتیب برترین کشورهای آفریقایی این لیست هستند که بین ۳ تا ۱۸ درصد رشد ارزش پول ملی را تجربه کردند.
اما ۲۰۲۱ را نمی‌توان سال رویایی برای تمام کشورهای آفریقایی دانست. چراکه در فهرست ۱۰ کشور با بدترین عملکرد نیز نام چهار کشور سودان، هائیتی، لیبی و اتیوپی به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد که بی‌ثباتی اقتصاد کلان این کشورها عامل اصلی بالا بودن نوسانات و حضور پررنگ آن‌ها در این رتبه‌بندی باشد.
نکته جالب‌تر آنکه روپیه سیشل و کواچای زامبیا یعنی دو ارز برتر سال ۲۰۲۱، هر دو جزو سه ارز با بدترین عملکرد سال ۲۰۲۰ بودند.
در جدول زیر، ۲۰ ارز با بدترین عملکرد را می‌بینید.
سودان ، کشوری که از تورم‌های سه‌رقمی رنج می‌برد با افت نزدیک به ۹۰ درصدی ارزش پوند در صدر لیست بدترین عملکرد نسبت به دلار قرار می‌گیرد. این کشور با معضل ارز چند نرخی نیز مواجه است و بانک مرکزی سودان جنوبی در سال گذشته در تلاش بود با تزریق دلار به اقتصاد، ارزش پوند در بازار آزاد را به نرخ رسمی نزدیک کند. با این حال، صنعت نفت سودان جنوبی به طور پیوسته در حال بهبود است، زیرا یک دولت ائتلافی که به پنج سال جنگ داخلی پایان داد، همچنان بر سر کار است و تولید نفت آن به بیش از ۱۷۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. این میزان هنوز به میزان قابل توجهی نسبت به قبل از شروع جنگ داخلی در سال ۲۰۱۳ پایین‌تر است.
لیر ترکیه اما از پرحاشیه‌ترین ارزهای سال گذشته بود که در این لیست جایگاه پنجم را به خود اختصاص داده است. نرخ دلار به لیر با سقوط سهمگینی ماه قبل به بیش از ۱۸.۲ نیز رسیده بود که عمدتا ناشی از پافشاری اردوغان بر کاهش نرخ سود بانکی بود. اما در روزهای پایانی سال، ناگهان مسیر برای پول ملی ترکیه برگشت و شاهد تقویت عجیب ارزش لیر با وعده‌های حمایتی اردوغان بودیم. به طوری که قیمت دلار در ترکیه در مقاطعی به زیر ۱۱ لیر رسید و اکنون نیز در محدوده ۱۳ لیر قرار دارد. در این خصوص بخوانید: چرا لیر ترکیه ۵۰ درصد رشد کرد؟
بات تایلند بدترین سال خود را در دو دهه اخیر تجربه کرد؛ زیرا اقتصاد متکی به گردشگری این کشور همچنان تحت فشار محدودیت‌های سفر قرار دارد. بات بدترین عملکرد را در منطقه داشت و حدود ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.
یوان چین ، دلار تایوان و دانگ ویتنام تنها سه ارز آسیایی در قلمرو مثبت بودند. یوان به دلیل مازاد تجاری و جریان ورود سرمایه قوی به چین (علیرغم قدرت کلی دلار آمریکا) افزایش ۲.۸ درصدی داشت. این دومین سال متوالی مثبت برای یوان چین بود.
در سایر نقاط آسیا نیز وون کره جنوبی ۸.۶ درصد از دست داد که بدترین عملکرد از سال ۲۰۰۸ محسوب می‌شود.
ایران نیز با کاهش حدودا ۱۵ درصدی ارزش ریال در جایگاه دوازهم قرار گرفت. برآورده نشدن برخی انتظارات در خصوص احیای توافق هسته‌ای و همچنین تداوم رشد نقدینگی از اصلی‌ترین متهم‌های رشد قیمت دلار در ایران مطرح می‌شود.
در جدول زیر، بیشترین افت ارزش ارز در بین اقتصادهای بزرگ جهان را مشاهده می‌کنید.
