به گزارش منیبان؛ حدیث کِساء حدیثی در فضیلت پیامبر، امام علی(ع)، فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) که به پنج تن آل عبا شهرت یافته اند. واقعه حدیث کِساء در خانه ام سلمه، روی داد. پیامبر اکرم(ص) هنگام نزول آیه تطهیر، خود و خاندان خویش را با پارچه ای پشمین (کِساء) پوشانید.
امامان شیعه به این حدیث برای اثبات فضیلت و برتری خود برای به دست گرفتن خلافت استناد کرده اند. متن حدیثی که در مفاتیح الجنان به نام حدیث کساء آمده، در بخش هایی، متفاوت با حدیثی است که در منابع کهن شیعی و سنی نقل شده است.
مفهوم شناسی
کساء در زبان عربی از ریشه «کسو»، به لباسی می گویند که خود را با آن بپوشانند. به عنوان زیرانداز و رو انداز نیز به کار رفته است.این واژه در حدیث کساء، با توجه به سخن امّ سلمه که می گوید: کسایی را که زیرانداز ما بود به رسول خدا دادم،به همین معنا است.
شرح ماجرای حدیث کساء
گفته شده هیچ یک از احادیثی که پیرامون رویداد کساء رسیده است، آن را به طور کامل بیان نکرده و هریک فقط به بخشی از آن اشاره کرده اند.محمد محمدی ری شهری با بهره گیری از تمام روایات تصویر کاملی از این رویداد ارائه کرده و آن را چنین نقل کرده است:
پیامبر اسلام(ص) در خانه همسرش، امّ سلمه قرار است پیام مهمی از سوی خداوند درباره چند تن از نزدیکان خود دریافت کند. لذا به همسرش تأکید می کند که به هیچ کس اجازه ورود ندهد. از سوی دیگر، در همین روز، فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص) تصمیم می گیرد برای پدر غذای مناسبی به نام عصیده (حلوا) تهیه کند. او این غذا را در دیگ کوچک سنگی فراهم می کند و آن را روی طبقی گذاشته، برای پدر می آورد. امّ سلمه می گوید: «من نتوانستم مانع ورود فاطمه شوم». محمد(ص) به دخترش فرمود: «برو و همسر و دو فرزندت را هم بیاور». فاطمه(س) بی درنگ به منزل بازگشت و همراه همسر و دو فرزندش که در آن وقت، خردسال بودند به خانه پدر وارد شد. ام سلمه با اشارهٔ رسول خدا(ص) برخاست و در کناری مشغول نماز شد. رسول خدا(ص) با امام علی(ع) و فاطمه(س) و دو فرزندش امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، کنار سفرهٔ فاطمه(س) نشستند. پیامبر(ص) کسای خیبری (عبایی از بافته های مردم منطقه خیبر) را بر سر داماد و دختر و فرزندانش کشید و با دست راست به آسمان اشاره کرده، فرمود: «خدایا! اینان اهل بیت(ع) من هستند. پس هرگونه پلیدی را از آنها دور کن و کاملاً پاکشان گردان!» آن گاه جبرئیل امین، نازل شد و آیه تطهیر را خواند: إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا ﴿۳۳﴾ (ترجمه: ...خدا فقط می خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر ]بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.)[ احزاب–۳۳] امّ سلمه جلو آمد و عرض کرد: آیا من در شمار اهل بیت نیستم؟ پیامبر(ص) خدا فرمود: تو در راه خیر و نیکی هستی، تو از همسران پیامبر خدایی.
محل وقوع این ماجرا
گفته شده ماجرای کساء در پی نزول آیه تطهیر و در جهت تفسیر و تبیین آن و در خانه ام سلمه تحقق پیدا کرد. به گفته علامه حلی، نازل شدن آیه تطهیر در خانه ام سلمه از مطالبی است که امت اسلام بر آن اجماع دارد و به صورت متواتر از ائمه(ع) و بسیاری از اصحاب نقل شده است. ابن حجر نیز بر آن است این آیه در خانه ام سلمه نازل شده است. شیخ مفید از اصحاب حدیث نقل کرده که درباره این آیه از عمر سؤال شد و او گفت: «دربارۀ آن، از عایشه سؤال کنید» و عایشه در پاسخ گفت: «این آیه در خانه خواهرم امّ سلمه نازل شده است. پس درباره آن، از او بپرسید که در زمینه این آیه، از من آگاه تر است».سیوطی نیز در «دُرُّ المنثور» از ابن مردویه نقل کرده که ام سلمه گفت: آیه «انما یرید الله...» در خانه من نازل شد.
شرح های حدیث کساء
گروهی از دانشمندان شیعه رساله های مستقلی درباره اسناد حدیث کساء و اثبات اعتبار آن پرداخته اند که از جمله آن هاست:
سند حدیث کساء، از مرعشی نجفی، چاپ ۱۳۵۶ق؛
آیة التطهیر فی الخمسة اهل الکساء، از محیی الدین موسوی غریفی، چاپ ۱۳۷۷ ق؛
حدیث الکساء عند اهل السنة، از سید مرتضی عسکری، چاپ اول ۱۳۹۵ ق، و چاپ دوم با افزودن منابع شیعی، ۱۴۰۲ ق؛
سند حدیث شریف کساء، از علی اکبر مهدی پور، چاپ ۱۴۱۰ ق.
همچنین شرح هایی بر متن معروف حدیث کساء نوشته شده که از آن جمله است:
التحفه الکسائیه، از شیخ بافقی یزدی (م ۱۳۱۰ ق)؛
کشف الغطاء عن حدیث الکساء، از شیخ علی آل عبدالغفار کشمیری (م ۱۳۴۵ ق).
و نیز ده ها تن از شعرای نامدار عرب و فارس و ترک و لر و اردو، حدیث کساء را به نظم درآورده اند.