طنین همتی|شهرآرانیوز، آمارها از گوشه‌وکنار شهرستان‌های استان نشان‌دهنده کاهش گسترده تولید زعفران، محصول بومی و راهبردی استان، است. به‌طوری‌که مدیران جهاد کشاورزی شهرستان‌هایی مثل بردسکن، فردوس و خواف از کاهش میانگین هفتادهشتاددرصدی این محصول در فصل برداشت که از ابتدای مهرماه تا نیمه دوم آذرماه ادامه دارد، خبر دادند.
ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در جهان است و بیش از ۶۵درصد تولید جهانی این محصول گران‌بها به ایران اختصاص دارد. کاربردهای فراوان و گسترده زعفران، خواص ویژه این داروی باارزش، نقش خاص آن در زندگی کشاورزان استان‌های خراسان و فارس و همچنین ارزش‌افزوده زیاد آن، لزوم توجه ویژه به مسائل تولید و صادرات و بازاریابی زعفران را بیش از پیش روشن می‌کند.
براساس بررسی‌ها در وزارت کشاورزی، هر هکتار زعفران در طول سال متوسط برای انجام امور کاشت، داشت، برداشت و جداسازی کلاله از سایر اجزای گل به حدود ۲۷۰نفر روزکار نیاز دارد که باتوجه‌به سطح زیر کشت ۴۷هزار و ۲۰۸ هکتاری آن، معادل ۷/۱۲ میلیون نفر روزکار ایجاد می‌شود. برطبق تخمین مؤسسه پژوهش‌های اقتصادی وزرات کشاورزی، در وضع بهره‌برداری‌های کشاورزی در ایران ۲۰۰ روزکار در سال به‌عنوان یک اشتغال دائم محسوب می‌شود. بنابراین، این محصول حدود ۷۰۶۳ شغل در طی سال تولید کرده است. بنابراین، زراعت زعفران یکی از عوامل جلوگیری از مهاجرت محسوب می‌شود. علاوه بر آن حدود ۸۵ هزار خانواده در شهرستان‌های جنوبی و مرکزی خراسان زعفران‌کاری می‌کنند که این نیز اهمیت این محصول را در جنوب خراسان نشان می‌دهد.
این محصول برای استان ما هم اهمیت زیادی دارد، زیرا علاوه بر ارزآوری، این محصول عامل اشتغال‌زایی پایدار در شهرستان‌های استان است.
سال گذشته در استان ۳۰۲ تن زعفران از ۹۰ هزار هکتار زیر کشت این محصول برداشت شد. از ۳۱ شهرستان استان سطح کشت زعفران حدود ۱۵ شهرستان بیش از ۳۰۰۰ هکتار بود، اما به‌گفته کارشناسان این میزان امسال قطعا کاسته خواهد شد.
کارشناس مسئول زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی با اشاره به میزان تولید زعفران در سال گذشته اظهار کرد: درباره میزان تولید زعفران در سال زراعی ۱۴۰۰، تا پایان برداشت این محصول نمی‌توان آماری قطعی اعلام کرد و اینکه میزان تولید چقدر کاهش داشته است. اما به‌قطع می‌توان گفت امسال تولید زعفران کاهش چشمگیری در شهرستان‌های استان داشته است.
به‌گفته وی، تقریبا ۶۰ تا ۶۵ درصد کاهش تولید داشته‌ایم و منتظریم مناطق جنوبی استان میزان محصولشان را براورد کنند تا بتوان به‌قطع میزان تولید امسال را بیان کرد.
رامین اسمی درباره دلایل مهم کاهش تولید زعفران در سال زراعی جاری گفت: بخش عمده کاهش محصول امسال، تغییرات اقلیمی است. پارسال وضعیت بارندگی مناسبی به‌ویژه در بهمن و اسفند نداشتیم و تابستان امسال هم دمای بالا باعث شد تنش آبی داشته باشیم که نه‌تنها زعفران، بلکه سایر محصولات هم تحت‌تأثیر قرار گرفتند. تنش‌های دمایی، زعفران را بیش از محصولات دیگر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. همین امر باعث شده است این محصول بیشتر آسیب ببیند.
وی تصریح کرد: مشکل دیگر این است که زعفران برخلاف محصولات دیگر تحت‌تأثیر تورم افزایش در چند سال گذشته نبود. کشاورزان متناسب با هزینه تولیدشان زعفران نمی‌فروختند و همین امر باعث شد رغبتی برای تولید محصول نداشته باشند. این موضوع در کاهش تولید محصول هم دخیل بود.
وی درباره قیمت‌گذاری نرخ تضمینی زعفران و تشویق کشاورزان به تولید اظهار کرد: پیش‌بینی کاهش تولید در امسال را به این میزان نداشتیم و ابتدای فصل از کشاورز کف قیمت محصول در قالب طرح حمایتی خریده شد. قیمت زعفران براساس عرضه و تقاضاست، و همین موضوع باعث شد قیمت‌ها تکان بخورد و افزایش یابد. معمولا جهاد کشاورزی کف قیمت زعفران را تعیین می‌کند تا کشاورز ضرر نکند.
وی در پاسخ به اینکه چه اقدامات پیشگیرانه‌ای برای کشاورز در نظر گرفته شد تا از کاهش میزان تولید کمتر آسیب ببینند، یادآور شد: توصیه شده بود که علوفه زعفران در تابستان روی خاک باقی بماند، اما به‌دلیل اینکه امسال قیمت علوفه به‌شدت زیاد بود، کشاورز وقتی می‌دید دامدار برگ خشک زعفران را هکتاری 8میلیون تومان می‌خرد، به‌دلیل نیاز مالی مجبور بود علوفه را به دامدار بدهد. این‌هم یکی از دلایلی بود که باعث شد تولید این محصول و سطح زیر کشت آن کاهش یابد.
کارشناس مسئول زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌رضوی گفت: تمرکزمان بر این است که عملکرد محصول را در واحد سطح افزایش دهیم، نه اینکه توسعه سطح داشته باشیم و کشاورز در یک هکتار میانگین 8 تا 10کیلو برداشت کند. این باعث می‌شود باتوجه‌به خشک‌سالی، سطح کشت کم شود و تنش‌های آبی آسیب کمتری به تولید محصول وارد کند.
وی درباره پرداخت یارانه به این بخش تصریح کرد: یارانه بیشتر متمرکز بر بهبود کیفیت این محصول است و بیشتر به کشاورزانی تعلق می‌گیرد که به‌سمت تولید ارگانیک بروند یا مزارع تکثیر پیاز زعفران را گسترش دهند تا بتوانند پیاز باکیفیت برای زعفران‌کاران تأمین کنند. امیدواریم سال آینده برای زعفران‌کاران سال مناسبی باشد تا بتوانند این گیاه بومی استان را حفظ کنند.
بر اساس اعلام گمرک در ۱۲ ماه سال ۱۳۹۹ در مجموع ۱۴۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۷۳ میلیارد دلار از مبادی کشور صادر و وارد شده است که سهم صادرات ۱۱۲ میلیون تن به ارزش ۳۴ میلیارد و ۲۵۶ میلیون دلار و سهم واردات ۳۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن به ارزش ۳۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.
بر اساس اعلام سخنگوی گمرک در ابتدای امسال، سال ۱۳۹۹ بیش از ۳۲۴ تن زعفران به ارزش بیش از ۱۹۰ میلیون دلار به ۶۰ کشور صادر شد که ۵ کشور هنگ‌کنگ، امارات، اسپانیا، چین و افغانستان، ۷۹درصد وزن و ۷۸ درصد ارزش کل صادرات این محصول را به خود اختصاص دادند.
هنگ‌کنگ نخستین مقصد زعفران ایرانی در سال گذشته بود که ۷۴ هزار و ۵۷۸ کیلوگرم زعفران به ارزش ۴۶ میلیون و ۶۲۶ هزار و ۲۱۶ دلار را خرید و ۲۳ درصد وزن و ۲۴/۵ درصد ارزش کل زعفران صادراتی کشور را به خود اختصاص داد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با شهرآرانیوز درباره میزان صادرات استان در نیمه اول امسال اظهار کرد: بازار صادرات هم مثل قبل برقرار است، ولی اینکه تا این لحظه چقدر صادرات داشتیم، هنوز مشخص نشده، اما تا پایان مهرماه میزان صادرات ما نسبت به سال گذشته تغییر آن‌چنانی نداشته است.
غلامرضا میری همچنین گفته بود: کاهش تولید زعفران امسال نسبت به سال‌های قبل مشهود است، اما تا زمانی که برداشت محصول از شهرستان‌ها کامل نشود، نمی‌توان به‌قطع وضعیت تولید امسال را اعلام کرد. زعفران تحت‌تأثیر عوامل مختلف، افزایش قیمت چشمگیری داشته است. قیمت‌هایی که اکنون از کشاورز خریده می‌شود، دست‌کم ۲۰ میلیون تومان و نهایت ۳۱ میلیون تومان است.
به‌گزارش شهرآرانیوز، میزان صادرات زعفران در نیمه دوم سال به‌قطع تحت‌تأثیر کاهش تولید قرار خواهد گرفت، اما باید دید آمار نهایی تولید زعفران در استان به چه میزان است و صادرات نیمه دوم استان را چقدر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.