به گزارش تحریریه، پس از اعلام خبرهای اولیه در مورد قراردادهای «۲۵ ساله ایران و چین»، «۲۰ ساله ایران و روسیه» و «راهبردی ایران و هند» اینک نوبت به «قرارداد ۲۰ ساله ایران و وئزوئلا» رسیده است؛ خبری که چند روز قبل از زبان «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار با «فلیکس رامون پلاسنسیا گونزالس» همتای ونزوئلایی وی رسانه ای شد و اظهار داشت: گفت‌وگوهای مهمی با یکدیگر داشتیم و توافق کردیم نقشه راه همکاری‌های ۲۰ ساله تهران و کاراکاس را ترسیم کنیم.
در عمر کوتاه چندماهه دولت رئیسی، استراتژی ایران در حوزه سیاست خارجی بر همگان آشکار شده است. دولت سیزدهم نه به برجام و وعده های اروپا و آمریکا خوشبین است و نه اصراری برای ادامه مذاکرات با غربی ها دارد. در این دولت اما همسایگان، منطقه خاورمیانه و آمریکای لاتین به عنوان حیاط خلوت آمریکا برای تهران از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
نگاه مثبت و متقابل ایران و کشورهای آمریکای لاتین از همان روز نخست پیروزی رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری مشخص بود. رهبران کشورهای آمریکای لاتین از جمله روسای جمهوری ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه در کنار سایر مقامات جهانی، پیروزی رئیسی را تبریک گفتند و نسبت به تعمیق مناسبات دولت های متبوع خود با تهران ابراز امیدواری کردند.
چندی پیش نیز رئیس جمهوری کشورمان در این زمینه تاکید کرد که رویکرد سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران، ارتقاء سطح روابط با کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است.
حال این پرسش به ذهن می رسد که به فرض امضای سند همکاری دو دهه ای بین ایران و ونزوئلا چه فرصت ها و نیز تهدیداتی متوجه تهران خواهد بود؟
فرصت های همکاری راهبردی برای ایران
در پیوند با فرصت های همکاری لازم به ذکر است که تقویت روابط با کشورهای جنوبی آمریکا از جمله ونزوئلا و بازی در حیاط خلوت آمریکا ضمن اینکه به نگرانی واشنگتن دامن می زند به انزوای آمریکا نیز منجر خواهد شد. اظهارات «نیکلاس مادورو» مبنی بر اینکه ونزوئلا ممکن است از ایران پهپاد و موشک بالستیک خریداری کند نیز بر هراس و نگرانی کاخ سفید افزوده است.
«تحریم» درد مشترک ایران و ونزوئلا است و همین موضوع باعث شده که باوجود مسافت ۱۲ هزار کیلومتری، کاخ سفید نتواند مانع از گسترش روابط دو کشور شود. ایران چند سالی است که ارسال گسترده کالا به ونزوئلا را کلید زده و فروشگاهی با نام «مگاسیس» که صرفا کالاهای ایرانی را به فروش می‌رساند، در «کاراکاس»، پایتخت ونزوئلا افتتاح کرده است.
ارسال محموله های سوخت شامل بنزین، محصولات پتروشیمی و غیره از ایران به ونزوئلا به رغم کارشکنی های آمریکا طی سال های اخیر در بسیاری مواقع موفقیت آمیز بود و محموله ها با اسکورت به ونزوئلا می رسیدند.
در ارتباط با چگونگی بازپرداخت بدهی ها به ایران، بسیاری معتقدند از آنجا که ونزوئلا در میان ۲۰ کشور نخست جهان از نظر ذخایر طلا قرار دارد بدهی خود را با شمش های طلا به ایران می پردازد؛ خبری که همواره رسانه ها اعلام می کنند اما تا کنون مقامات تهران به صورت رسمی از پذیرش و تایید آن سر باز زده اند. از نگاه ناظران ارزش طلای ارسالی به ایران حدود ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.
موانع و مشکلات اجرای سند راهبردی
باوجود اهمیت روابط ایران و ونزوئلا اما این مناسبات مشکلات و هزینه هایی نیز به دنبال دارد که دوری مسافت دوکشور و فاصله ۱۲ هزار کیلومتری، توطئه و خرابکاری آمریکا در این مسیر طولانی و نیز وضعیت اسفبار اقتصادی ونزوئلا از آن جمله به شمار می روند.
نشریه «وال‌استریت ژورنال» تابستان سال قبل به نقل از مقامات آمریکایی از توقیف چهار نفتکش حامل بنزین ایران خبر داد. این کشتی‌ها قرار بود، محموله بنزین را به ونزوئلا برسانند. نفتکش‌های یادشده به نام‌های «لونا»، «پاندی»، «برینگ» و «بلا» در آب‌های آزاد توقیف و به سمت بندر هوستون واقع در ایالت تگزاس روانه شدند. پس از مدتی نیز اعلام شد که محمولهٔ تانکرها ضبط شده و به فروش می‌رسد. بعدها سخنگوی وزارت دادگستری آمریکا اعلام کرد ایالات متحده یک میلیون بشکه نفت ضبط شده ایران را فروخته است و درآمد آن را به صندوق قربانیان تروریسم در آمریکا خواهد داد.
بحران اقتصادی ونزوئلا از دیگر موانع و مشکلاتی است که برخی را به انتقاد از توافق ۲۰ ساله تهران- کاراکاس واداشته است. به گزارش «یورو نیوز»، نرخ تورم در ونزوئلا در فاصله ژانویه تا ماه می گذشته بالاتر از ۲۵۰ درصد گزارش شده و این نرخ در سال ۲۰۱۸ با ثبت رکوردی تاریخی به ۴۰۰ هزار درصد رسیده بود. تولید ناخالص داخلی ونزوئلا از سال ۲۰۱۳ تا کنون ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده و همین اتفاق ۶۵ درصد از خانوارهای ساکن در این کشور را به زیر خط فقر فرستاده است.
بنابراین از دیدگاه منتقدان، اگرچه ارتباط با وزنوئلا به دلیل روابط سنتی و همچنین رویکرد ضدآمریکایی دارای اهمیت سیاسی فراوانی است اما دولت رئیسی باید وقت و انرژی خود را صرف ترمیم و تقویت روابط با کشورهایی کند که از لحاظ اقتصادی و فناوری در جایگاه بالا و تعیین کننده ای قرار دارند. در این صورت است که حتی باوجود تداوم تحریم های آمریکا، تهران نقش پررنگی را در معادلات منطقه ای و بین المللی ایفا خواهد کرد.
پایان/