تداوم امتیازگیری گازی ترکیه از جمهوری آذربایجان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، خبر قرارداد جدید گازی بین آنکارا و باکو، خبرساز شد. آن هم در شرایطی که در ترکیه، خبر از زمستان سختی در میان است که بسیاری از شهروندان را ترسانده است.

زمستان سخت در معنای حقیقی اش، دلالت بر این دارد که در ماه های پیش رو، ترکیه سردتر خواهد شد و گرانی سوخت، مردم را نگران کرده است. معنای مجازی و نمادین زمستان سخت هم، اقتصاد بحران زده ترکیه است که این روزها به خاطر افزایش مداوم نرخ دلار، با مشکلات بیشتری روبرو شده است.

یکی از این مشکلات جدی که ارتباط مستقیمی با دلار دارد، گران تر شدن نرخ گاز طبیعی، بنزین و گازوئیل است.

وزیر انرژی و منابع طبیعی، به مردم اطمینان خاطر داده که کشورش با کمبود گاز مواجه نخواهد شد و برادران جمهوری آذربایجان با یک قرارداد متمم، مشکل آنها را حل کرده اند. این در حالی است که مساله اصلی ترکیه، صرفاً کمبود گاز و دشواری های تامین منابع جدید گاز وارداتی نیست، بلکه قیمت بالای گاز طبیعی برای شهروندان است.

وابستگی ترکیه به واردات گاز

ترکیه هر سال دست کم 50 میلیارد دلار از اعتبارات خود را به واردات نفت و گاز اختصاص می دهد. در نتیجه نه تنها در بخش مصرف مسکونی، بلکه در حوزه مصارف گازی در صنعت، تجارت و نیروگاهی نیز، ترکیه وابسته به خارج است.

در همین حال، ال.ان.جی مورد نیاز ترکیه نیز غالباً از نیجریه وارد می شود و وابستگی در حوزه انرژی، به پاشنه آشیل بزرگی برای دولت آنکارا تبدیل شده است. قرارداد گازی ترکیه با روسیه رو به اتمام است و ظاهراً در دیدار  اخیر بین اردوغان و پوتین، وعده های نویدبخشی برای تمدید قرارداد به اردوغان داده نشده و فعلاً، چاره کار در این است که مازاد نیاز، از آذربایجان تامین شود.

یک هفته پیش باز هم  قیمت گاز در ترکیه بالا رفت. در حالی که قیمت 1000 متر مکعب گاز طبیعی برای مصرف کنندگان مسکونی در حد 1 هزار و 488 لیره باقی ماند، قیمت 1000 متر مکعب گاز طبیعی برای مشترکین صنعتی با 15 درصد افزایش به 2 هزار و 358 لیره رسید. این در حالی است که قیمت 1000 متر مکعب گاز طبیعی مورد استفاده نیروگاه ها به 2 هزار و 724 لیره افزایش یافت.

شرکت ملی توزیع گاز ترکیه به نام «بوتاش» برای کاهش قیمت گاز طبیعی یارانه اعمال می کند و گاز را ارزان تر از قیمتی که خریداری کرده به مردم می فروشد. حتی امروزه نیز گاز طبیعی را به نصف بهای خریداری شده به مصرف کنندگان می فروشد. اما تنگنای اقتصادی به جایی رسیده که مردم با وجود اعمال یارانه هم در مضیقه هستند.

گاز تبلیغاتی کارادنیز یا گاز واقعی خزر؟

نگاهی به تیتر روزنامه های ترکیه نشان می دهد که پرداخت قبوض گاز برای بسیاری از خانوارهای ترکیه دشوار شده و هنوز هم بسیاری از خانواده ها، با وجود تبعات آلاینده و خطرناک، مصرف زغال سنگ را ترجیح می دهند.

روزنامه ینی چاغ امروز در تیتر نخست خود نوشت: در دو سال گذشته بیش از 5 بار گاز طبیعی گران شده و میلیون ها خانوار فقیر، از جمله بازنشستگان، برای پاییز و زمستان امسال، برای گرم کردن منازل، با مشکل جدی روبرو هستند.

همه اینها در حالی است که با وجود بمباران خبری و تبلیغات گسترده در مورد اکتشاف میادین گازی ترکیه در دریای سیاه، عملاً اتفاق خاصی نیفتاده و تاثیری بر قیمت بالای گاز نگذاشته و علاوه بر آن، سالانه دست کم 3 بار، تعرفه گاز، گران تر و گران تر می شود.

به عبارتی روشن، واقعیت عینی زندگی مردم ترکیه، نشان دهنده این است که شُو بزرگ حزب حاکم ترکیه در مورد کشف میادین عظیم گازی در دریای سیاه، صرفاً رهاورد حزبی و سیاسی داشت و ترکیه برای گرم شدن، به شدت محتاج و نیازمند به منابع گازی دریای خزر است.

قرارداد جدید تا سال 2024 میلادی

فاتح دونمز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه، پس از چند نشست و مذاکره فنی با مقامات باکو، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: با جمهوری آذربایجان برای تحویل گاز طبیعی اضافی تا سال 2024 توافق تجاری امضا کردیم. در نتیجه در زمینه تامین گاز مورد نیاز اضافی ترکیه پیشرفت ‌های مهمی حاصل شده است.

دونمز همچنین گفته است: «ترکیه با دیپلماسی انرژی موفق، این دوره را بدون مشکل سپری خواهد کرد. با فرا رسیدن فصل زمستان در مذاکرات برای برآوردن تقاضای گاز طبیعی پیشرفت حاصل شده است. زیرا مقامات کشورهای تامین کننده گاز نیز بر افزایش گاز ارسالی تاکید کردند. به همین خاطر با جمهوری آذربایجان به نتایج جدیدی دست یافتیم و برای تحویل 11 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی اضافی تا سال 2024 از خط لوله باکو - تفلیس - ارزروم توافق تجاری امضا کردیم.»

عارف آکترک رئیس سابق بخش خرید و مشاور شرکت ملی گاز ترکیه گفته است:«میزان تقاضای گازی ما در موسم زمستان به دلیل افزایش مصرف مسکونی بسیار زیاد است. در زمستان گذشته، ما شاهد حداکثر مصرف روزانه 285 میلیون متر مکعب بودیم. امسال احتمالاً 300 میلیون متر مکعب نیاز خواهیم داشت. در نتیجه باید بر روی تمدید قراردادهایمان تمرکز کنیم.»

چهار قرارداد بلند مدت واردات گاز طبیعی، معادل مجموع 16 میلیارد متر مکعب در سال، در سال جاری به پایان می رسد و فروشندگان، قراردادهای جدید را با نرخ جدید امضا خواهند کرد. پیش بینی شده که تنها در حوزه واردات ال.ان.جی، متحمل 5 میلیارد دلار هزینه جدید به خاطر افزایش قیمت ها باشد.

در پایان باید گفت، ترکیه در جریان جنگ اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، به شکل آشکار وارد میدان شد و علاوه بر حمایت تسلیحاتی و سیاسی، بخشی از نیروهای خود را نیز اعزام کرد تا مناطق وسیعی از قره باغ، به دست علی اف بیفتد.

الان و در شرایطی که جنگ قره باغ، منجر به آغاز یک مقطع سیاسی نوین شده، دولت ترکیه تلاش می کند تا بهره برداری اقتصادی خود را نیز داشته باشد. در نتیجه در کنار امضای قراردادهای گازی و بهره مندی از مواهب انتقال گاز آذربایجان به اروپا، صدها پیمانکار ترکیه ای نیز، اجرای بخش مهمی از پروژه های عمرانی جمهوری آذربایجان را در دست گرفته اند. اما شواهد نشان می دهد که رفتار ترکیه در این حوزه، به حدی بر روی منافع اقتصادی متمرکز شده که برخی از پارامترهای مهم رقابت های منطقه ای و حفظ آداب حسن همجواری را از یاد برده و از اقداماتی همچون تحریک همسایگان، ابا نمی کند. در نتیجه ضرورت دارد که  در ادامه این مسیر، اتخاذ مواضع و ذوق زدگی از برخی منافع میان مدت، توام با متانت و خویشتن داری بیشتری باشد.