موشک سامانه مجید همانند موشک مورد استفاده در سامانه روسی پنتسیر امکان مجهز شدن به یک پیشران راکتی به عنوان شتاب دهنده اولیه یا یک پیشران با کمی طول و قطر بزرگتر برای رسیدن به برد‌های بیشتر را دارد.
به گزارش تسنیم، در جریان رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ که با شرکت یگان‌های پدافند هوایی ارتش و سپاه تحت فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الأنبیاء در هفته گذشته برگزار شد، چندین سامانه جدید مشاهده شد: جوشن، مجید، دزفول و سامانه زوبین که در گزارش‌های قبلی به معرفی برخی از آن‌ها پرداختیم.
ازجمله سامانه‌های حاضر در این رزمایش، سامانه دفاع هوایی مجید بود که مورد ارزیابی قرار گرفت.
بنا بر اطلاعات موجود، برای اولین بار در ۱ مهر ۱۳۹۹ جانشین وقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح از در دست تکمیل بودن سامانه‌ای به نام مجید خبر داد، اما جزئیاتی از آن بیان نشد. کمی بعد و در رزمایش پدافند هوایی همان سال در اواخر مهر ماه ویدیویی منتشر شد که افسران پدافند ضمن توضیحاتی به فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم الأنبیاء از لینک شدن رادار کاشف۹۹ با سامانه‌های مجید و نواب خبر می‌دادند. ارتباط این سامانه‌ها این گمانه را که مجید و نواب در رده برد کوتاه قرار دارند تقویت کرد.
کاشف۹۹ یک رادار جدید برد کوتاه است که در شهریور ۱۳۹۹ رونمایی شد. این رادار مختص ردگیری اهداف پروازی با سطح مقطع کم، در ارتفاع پایین و برد کوتاه در جهاد خودکفایی نیروی پدافند هوایی ارتش توسعه یافته است. این رادار توان کشف ۳۰۰ هدف شامل ریزپرنده‌ها تا برد ۱۲ کیلومتر و نیز توان کشف موشک‌های کروز با سرعت تا ۲ ماخ در برد ۳۰ کیلومتر با سطح مقطع راداری ۰.۱ متر مربع را دارد.
در رژه ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ سامانه مجید در کنار رادار کاشف۹۹ حضور داشتند و اولین تصویر از این سامانه موشکی در آنجا منتشر شد. این سامانه مجهز به موشک‌هایی نسبتاً کوچک و سامانه الکترواپتیکی برای کشف و شناسایی هدف بوده و کل مجموعه روی یک خودروی راهکنشی (تاکتیکی) ارس۲ سوار شده بود. به این ترتیب کلیات سامانه مجید مشخص شده و برد کوتاه بودن آن محرز شد.
در مراسم رونمایی از سامانه مدیریت و فرماندهی تسلیحات برد کوتاه تحت نام سامانه برهان، اطلاعات بیشتری از سامانه مجید منتشر شد. برهان سامانه‌ای است که از ادوات توپخانه‌ای تا سامانه‌های موشکی برد کوتاه را در هر منطقه تحت پوشش خود مدیریت کرده و کار واگذاری دقیق اهداف به سامانه‌های مناسب را بر عهده دارد.
این سامانه علاوه بر دریافت اطلاعات از رادارها، از تجهیزات الکترواپتیکی نیز اطلاعات اهداف را گرفته و با ترکیب آن‌ها با هم و نیز تأیید سامانه‌های شناسایی الکترونیکی وظیفه یکپارچه کردن دفاع هوایی لایه آخر اطراف یک منطقه مهم را بر عهده دارد.
در تصاویر مربوط به مدیریت سامانه ها، اطلاعات سامانه مجید شامل برد ۸۰۰۰ متر و ارتفاع هدف تا ۶۰۰۰ متر و زمان آمادگی برای شلیک ۳ ثانیه درج شده بود. این اطلاعات نشان می‌داد که مجید در رده برد کوتاه و پیش از سامانه‌های توپخانه‌ای و دوش پرتاب عمل خواهد کرد.
اما به واسطه قرارگیری سامانه روی یک خودروی راهکنشی با قابلیت حرکت خارج از جاده (آف رود)، مجید توان تحرک بسیار بالایی داشته و می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان جابجا شود. همچنین قابلیت حمل آن توسط هواپیما‌های ترابری نیز وجود دارد. قابلیت جابجایی سامانه خصوصاً در جنگ‌های امروزی که پهپاد‌های تهاجمی و انتحاری، بلای جان سامانه‌های پدافندی هستند بسیار لازم است خصوصاً برای سامانه‌ای که خود، وظیفه انهدام پهپاد‌ها و تسلیحات تهاجمی همانند موشک‌های کروز را دارد.
از سوی دیگر به واسطه استفاده از دوربین‌های اپتیکی حرارتی، سامانه مجید می‌تواند در هر شرایط آب و هوایی و خصوصاً در شرایط وجود جنگ الکترونیک به صورت مطمئن کار کند. دو دوربین از این نوع روی سامانه مجید نصب شده است که احتمالاً برای ایجاد زاویه دید باز و بسته به طور همزمان در نظر گرفته شده اند.
شلیک سامانه مجید در شب در رزمایش پدافند هوایی ۱۴۰۰ نشان دهنده میزان اطمینان به عملکرد سامانه کشف و ردگیری حرارتی آن است. دوربین‌های موجود روی مجید مشابه بخشی از تجهیزات الکترواپتیکی مشاهده شده روی سامانه سراج-۱ است. این سامانه به عنوان یک ابزار کمکی در کشف و شناسایی و ردگیری اهداف در برد کوتاه ساخته شده و خصوصاً با ادوات توپخانه‌ای هماهنگ شده است.
سامانه موشکی مجید برای دفاع هوایی ارتفاع پست ساخته شده که بایستی دارای قابلیت‌های ویژه‌ای از جمله سرعت بالا در ردگیری هدف و فراهم شدن مقدمات شلیک در کمترین زمان، سرعت بالا در رسیدن به هدف، دقت و احتمال اصابت بالا به هدف باشند.
این مشخصات هرچند برای تمام سامانه‌های موشکی دفاع هوایی مطلوب هستند، اما در سامانه‌ای که وظیفه فراهم کردن دفاع لایه آخر از یک منطقه راهبردی را بر عهده دارد بسیار مهم‌تر است. سرعت واکنش بسیار بالا خصوصاً در برابر اهدافی که دیر آشکار می‌شوند از جمله موشک‌های کروز اهمیت دوچندان دارد. این ویژگی‌های مطلوب به میزان زیادی به قابلیت‌های سامانه‌های هدایت یا به بیان بهتر روش هدایت بستگی دارد.
از تصاویر منتشر شده از سامانه مجید در فیلم معرفی آن با مشخصه AD-۰۸ معرفی شده و نیز در رزمایش پدافند هوایی، مشخص شد که موشک مورد استفاده مجهز به جستجوگر اپتیکی و قاعدتاً از نوع تصویرساز حرارتی است. به واسطه این روش هدایت موشک سامانه مجید قابلیت «شلیک کن-فراموش کن» دارد. این قابلیت سبب می‌شود تا سامانه بتواند به طور متوالی و در کمترین زمان ممکن به سمت اهداف مختلف شلیک کند و بار کاری از بابت هدایت موشک متوجه سامانه نباشد.
به علاوه، جستجوگر اپتیکی یکی از انواع جستجوگر‌هایی است که امکان رسیدن به کمترین خطای ممکن را در رسیدن به هدف می‌دهد که در فیلم منتشر شده از عملکرد سامانه هم شاهد برخورد مستقیم موشک به هدف هستیم. از آنجا که اثرات انفجار روی پهپاد هدف مذکور دیده نمی‌شود این احتمال داده می‌شود که عملکرد تخریبی موشک با برخورد مستقیم است، اما با توجه به نیاز به حداکثر قابلیت اطمینان در یک سامانه برد کوتاه که در آخرین لایه‌های دفاعی قرار دارد انتظار می‌رود که موشک سامانه مجید دارای مواد منفجره نیز باشد. نکته‌ای که فیلم منتشر شده از عملکرد این موشک در لحظه برخورد به هدف در رزمایش گویای آن بود.
این موشک دارای بدنه با نسبت لاغری (Slenderness) یا نسبت طول به قطر بالا با طول حدود ۲.۷ تا ۲.۹ متر و قطر حدود ۱۵ تا ۱۷ سانتیمتر است. نسبت لاغری بالا در این موشک نشان دهنده آن است که بخش قابل توجهی از زمان پرواز خود را در سرعت مافوق صوت طی می‌کند. این امر سبب می‌شود تا زمان رسیدن موشک به نهایت برد خود، تا حد امکان کاهش یابد. گرین (سوخت جامد) مورد استفاده در این موشک بدون دود است که به کاهش احتمال مشخص شدن محل پرتاب، دیده نشدن مسیر موشک توسط دشمن و در نتیجه غافلگیر شدن و کاهش زمان وی برای واکنش نشان دادن منجر می‌شود. استفاده از جستجوگر غیرفعال یا پسیو از نوع اپتیکی نیز باعث هشیار نشدن هدف می‌شود.
موشک از داخل یک پرتابگر لوله‌ای شلیک می‌شود که احتمالاً با توجه به تعداد محل‌های اتصال الکتریکی (کانکتور) قابل مشاهده روی پرتابگر، تعداد نهایی آن روی سامانه به ۸ تیر می‌رسد. از فیلم شلیک آن در رزمایش پیداست که موشک دارای شتاب اولیه بسیار بالایی است که برای یک سامانه برد کوتاه لازم و حیاتی است. موشک دارای چهار بالک پایدارساز در قسمت انتهایی و چهار بالک کنترلی نزدیک به دماغه خود است. همه این بالک‌ها از نوع تا شونده هستند که کمترین حجم و به دنبال آن کمترین وزن ممکن برای پرتابگر آن ایجاد شده و بتوان تعداد بیشتری را روی یک خودرو به کارگیری کرد.
در موشک مجید همچون موشک شهاب ثاقب و بسیاری از موشک‌های برد کوتاه دیگر، بالک‌های کنترلی در جلوی موشک و نزدیک به دماغه تعبیه شده است. در موشک‌هایی که با بالک‌های کنترلی در جلو (کانارد) کنترل می‌شوند هر چند نسبت به انواع دارای سطوح کنترلی در دم (انتها) زمان پاسخ تا حدودی کندتر دارند، اما به دلیل اینکه انحراف سطوح کنترل آن‌ها در جهت افزایش زاویه حمله است نیروی اعمالی روی سطح کنترلی در جهت نیروی برآی کل روی موشک خواهد بود و در نتیجه پاسخ کل موشک به فرامین اعمال شده سریعتر خواهد بود، چیزی که برای یک موشک پدافند هوایی که در لایه آخر نزدیک به نقاط حیاتی خودی فعالیت می‌کند بسیار مهم است.
در فیلم منتشر شده از مراحل آزمایشی سامانه مجید، یک پهپاد هدف با دهانه بال حدود ۲ تا ۲.۵ متر با برخورد مستقیم مورد اصابت قرار گرفت؛ پهپادی که تا حدودی کوچکتر از مشهورترین پهپاد انتحاری ساخت رژیم صهیونیستی یعنی هاروپ است.
این توانمندی نشان می‌دهد که سامانه مجید و موشک کوچک و چابک و هوشمند آن در نقش برد کوتاه و ارتفاع پایین برای استفاده در پدافند نقاط حساس و اماکن نظامی و صنعتی و امکان استفاده در کاربرد دفاع از شناور‌های دریایی خصوصاً در برابر پهپاد‌ها و موشک‌های کروز آماده است. به علاوه دفاع از اجزای خود شبکه پدافند هوایی کشور خصوصاً رادار‌های ثابت اخطار اولیه و سامانه‌های پدافندی برد بلند و راهبردی نیز در حلقه آخر بر عهده مجید خواهد بود.
در تکمیل توضیحات راجع به جایگاه سامانه مجید در بین سایر سامانه‌ها باید گفت با ساخت آن، یک لایه برد و ارتفاع بالاتر از موشک‌های دوش پرتاب با امکان حمل تعداد موشک بیشتر و با کمترین نیاز به خدمه و قابلیت کنترل از دور برای ایفای نقش دفاع از صحنه عملیات و ستون‌های نظامی و مناطق حساس نیز در اختیار رزمندگان ارتش قرار گرفته است.
سامانه مجید می‌تواند می‌تواند جایگزین کاملاً شایسته‌ای برای سامانه برد کوتاه راپییر و جبران کننده کاستی‌های موشک‌های دوش پرتاب در دفاع از برد کوتاه باشد، زیرا در واقع دوش پرتاب‌ها برای واحد‌های پیاده طراحی شده‌اند و استفاده در نقش دفاع لایه آخر اماکن و تأسیسات ثابت الزاماً نباید به آن‌ها سپرده شود. به علاوه موشک سامانه مجید همانند موشک مورد استفاده در سامانه روسی پنتسیر امکان مجهز شدن به یک پیشران راکتی به عنوان شتاب دهنده اولیه یا یک پیشران با کمی طول و قطر بزرگتر برای رسیدن به برد‌های بیشتر را نیز دارد. در این صورت این سامانه می‌تواند به طور کامل و با اطمینان جایگزین تنوع چندین سامانه برد کوتاه شامل یازهراء، حرز نهم و اف-ام-۸۰ شود.