روزنامه نگار ترک: آمریکا در زمین افغانستان از چین گُل خورد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تحولات اخیر افغانستان در رسانه های ترکیه نیز بازتاب گسترده ای پیدا کرده است چرا که از یک سو شبرغان، زادگاه ژنرال عبدالرشید دوستم چهره ازبک مورد حمایت ترکیه در افغانستان، به تصرف طالبان درآمده و در عین حال، دولت آنکارا برای در دست گرفتن امنیت فرودگاه حامد کرزای کابل دچار تردیدهایی شده است.

خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه با لحنی نومیدانه اعلام کرده که دولت ترکیه امنیت سربازان خود را در افغانستان به خطر نمی اندازد و همه جوانب امر را بررسی می کند.

سامی کوهن روزنامه نگار کهنه کار بخش سیاست خارجی روزنامه ملیت ترکیه در دوران جوانی بارها در جریان تحولات ویتنام و بعدها افغانستان و کشورهای دیگر به مناطق مختلف سفر کرده و گزارش گر میدانی جنگ بوده است. او که در زمان خروج نظامیان آمریکایی در ویتنام در "هوشی مینگ" حضور داشته، معتقد است که حالا خروج از افغانستان نیز تداعی گر همان واقعه است و تصرفات طالبان را باید به معنی شکست آمریکا و ارتش تحت حمایت او در افغانستان دانست.

با توجه به آخرین تحولات، وضعیت افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟ در این روند، رسیدن به چه ایستگاهی پیش بینی می کنید؟

اکنون می توان جنگ در افغانستان را با تمام ابعاد و پیامدهایش آغازی از یک دوران جدید دانست. گزارش های اخیر نشان می دهد که طالبان نه تنها بر بخش وسیعی از کشور، بلکه بر شهرها و مراکز استانی بسیار استراتژیک و بسیار مهم تسلط دارد.

این وضعیت باعث می شود که ما سخت متعجب شویم و از خودمان بپرسیم: آیا ارتش افغانستان کاملاً تسلیم شده و عقب نشینی کرده یا به زودی سقوط می کند؟ آیا نیروهای طالبان قرار است وارد کابل شوند؟ این ها نکاتی است که ذهن ما را مشغول می کند.

اخبار درز کرده از منابع اطلاعاتی آمریکا دال بر این است که دولت جو بایدن عملاً افغانستان را قربانی کرده و اهمیتی به آن نمی دهد. در این صورت حتی سقوط کابل نیز قابل پیش بینی است.

برخی گزارش ها از منابع اطلاعاتی آمریکا درز کرده و بر اساس این اطلاعات ممکن است سقوط کابل هم در مدت کوتاهی رخ دهد. علاوه بر این، آن چه برای ایالات متحده و دیگر کشورهای ناتو مهم است، این است که در شرایط کنونی در تلاش هستند تا زمان و چگونگی نجات پرسنل نظامی غیرنظامی و کارکنان مراکز دیپلماتیک را برنامه ریزی کنند. بنابراین، هر آن ممکن است که شاهد عقب نشینی ارتش و سقوط پایتخت باشیم و ارتش افغانستان تسلیم شود.

حتی اگر در آخرین لحظه از طریق دیپلماسی و مذاکره، آتش بس جدیدی در چند روز آینده برقرار شود، باز هم بی اهمیت است. چرا که طالبان با این دستاوردهای نظامی از اعتبار و نفوذ خود نهایت استفاده را خواهد برد و به سمت سازش و مصالحه نمی رود.

آیا به نظر شما پیشنهاد دولت کابل برای  تقسیم قدرت عاقلانه است؟

شواهد و پیشروی های فعلی، نشان می دهد که طالبان به سرعت به هر چیزی که می خواست دست یافت. به عبارت دیگر از روزی که تصمیم بایدن برای خروج نیروهای آمریکایی به اجرا درآمد، طالبان حمله بزرگی را آغاز کرد و از آمادگی خوبی برخوردار بود. بنابراین اکنون یک پیروزی نظامی به دست آورده است. پیروزی او، به نوعی به معنای شکست ارتش افغانستان و شکست غیر مستقیم ایالات متحده است.

هیچ شانسی برای بازگشت ارتش افغانستان به نقاط قبل وجود ندارد. ارتش افغانستان نمی جنگد، نمی تواند بجنگد. نیروهای این ارتش، خسته و درمانده و ویران شده اند. حتی سلاح های خود را تسلیم کرده و فرار می کنند.

ارتش با رفتن ناتو و ایالات متحده، از هر گونه حمایت نظامی محروم شده و نتوانست به تنهایی به وظیفه خود عمل کند. شاید محاسبات پنتاگون در واشنگتن جواب نداد. آنها احتمالاً فکر می کردند: «ارتش عظیم افغانستان با هزاران نفر نیرو که ما آنان را بسیار خوب آموزش داده ایم و به سلاح مجهز کرده ایم، پس از خروج و عقب نشینی ما طالبان را به نحوی شکست خواهد داد».  

با این حال، خود کارشناسان دفاعی واشنگتن اکنون اعتراف می کنند که این محاسبات، از بیخ و بن غلط و یک اشتباه بزرگ بود.

آمریکا از تصمیم خروج، دفاع می کند و بر سر حرف خود ایستاده است. آیا این وضعیت در آینده برای ایالات متحده شرایط منفی ایجاد می کند؟ به باور شما، آمریکایی ها کجا خطا کردند؟

همانطور که گفتم محاسبات انجام شده توسط دولت آمریکا و پنتاگون اشتباه بود. بنابراین ممکن است شما بپرسید: آیا ممکن است که ایالات متحده با این همه قدرت و توان، چنین اشتباهی را مرتکب شود؟ بله. ممکن است.

بارها دیده ایم که در مورد آمریکا، امکان خطا و اشتباه وجود دارد ... نمونه های اخیر زیادی وجود دارد که نشان می دهد خطا کرده اند.

به ویژه ویتنام یکی از آنهاست. من در جنگ ویتنام و در زمان خروج نظامیان آمریکایی آنجا بودم. درست وقتی که روند خروج در 1975 آغاز شد. اخبار افغانستان همیشه مرا به یاد آن رویداد می اندازد. آمریکایی ها، ویتنام را نیز وحشت زده  ترک کردند. قبل از آن کسانی گفته بودند: مگر ممکن است؟ آیا آمریکایی ها هرگز دولت ویتنام را ناامید خواهند کرد؟ اما بعد، متوجه شدند که آنها چقدر اشتباه کرده اند. در حال حاضر ما همین اتفاق را در افغانستان تجربه می کنیم.

موضع ناتو را در این مورد چگونه ارزیابی می کنید؟

ناتو و سایر کشورهایی که نیروهای خود را به افغانستان اعزام کردند، همگی نیز پس از تصمیم نظامی جو بایدن این کشور را ترک کردند. بنابراین از نظر نظامی، غرب دیگر در افغانستان حضوری ندارد. البته این موضوع در غرب نیز بسیار مورد بحث قرار می گیرد.

مخصوصاً در پاریس و برلین. اگرچه در ظاهر می گویند که خروج از افغانستان، به یک ضرورت تبدیل شده بود و این جنگ پایانی نداشت، اما آنها انتقاد هم دارند. آنها معتقدند که آمریکا در تصمیم گیری و تعیین استراتژی، اشتباه کرده است و از همان ابتدا استراتژی مناسب را تعیین نکرده اند.

واقعیت این است که در پرونده افغانستان، ایالات متحده اعتبار خود را از دست داده و تبدیل به یک عنصری شده که شایان اعتماد نیست. آمریکا، همچنین اعتماد متحدان غربی خود را از دست داد.

وقتی کاخ سفید یا پنتاگون ناگهانی اعلام می کنند: بزنید برویم، اروپایی ها، در مورد تصمیمات بعدی آنها نیز دچار تردید می شوند و از خود خواهند پرسید: آیا به همه جوانب فکر کرده اند؟ آیا به درستی  برنامه ریزی شده است؟ یا ممکن است دوباره خطای محاسباتی وجود داشته باشد؟

همچنین باید این را هم در نظر بگیرید که آمریکا، با ادعاهای بزرگی به میدان آمد. آنها به دنبال محاسبات استراتژیک بودند و می گفتند: دموکراسی را به آنجا خواهیم برد. آمریکایی ها به دنبال زدن یک پل نفوذی به سمت آسیا بودند.

به طور خاص، ایالات متحده به دنبال برتری در موازنه قدرت در برابر چین و روسیه بود، اما حالا این شانس را از دست داده است. به ویژه در برابر چین، شکست خورده است. زیرا چین، به طرز جالبی آشکارا از طالبان حمایت می کند. اخیراً یک هیئت طالبان به پکن دعوت شده بود و اظهارات دولت چین پس از مذاکرات با آن هیئت، سطح  حمایت آنها را نشان داد.

چین سعی خواهد کرد این شکاف را از نظر دیپلماتیک و اقتصادی پر کند. در نتیجه باید گفت، ایالات متحده در اینجا نیز از چین گل خورده است.

البته در اینجا مسئله دیگری وجود دارد. اگر طالبان در افغانستان  قدرت کامل را به دست آورد، احتمالاً تبدیل به رژیمی خواهد شد که بسیاری از کشورهای منطقه خواهان آن نیستند.

به ویژه قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان از این می ترسند که طالبان به دلیل اثر دومینویی، در سرزمین آنها هم تهدیدی ایجاد کند. بنابراین، چنین رژیمی از سوی کشورهای آسیای مرکزی پذیرفته نیست و نامطلوب خواهد بود.

به طور کلی، نگرشی علیه ایدئولوژی طالبان در جهان خارج و به طور کلی در بین روس ها وجود دارد. این بدان معناست که آسیای مرکزی یک کیک برای طالبان نیست. این که در کشور خود چقدر بین مردم پذیرفته شده، بحث برانگیز است.

بخش زیادی از مردم، از طالبان می ترسند و نمی خواهند تحت حاکمیتی که او ایجاد کرده زندگی کنند. به همین خاطر، صدها هزار نفر از مردم افغانستان، راه مهاجرت را در پیش گرفته اند. چنین به نظر می رسد که طالبان پیروزی نظامی خود را در هفته های آینده تحکیم می کند و ما تا مدت ها در مورد افغانستان صحبت خواهیم کرد.