فودبلاگرها گونه جدیدی از مشاغل و سبک زندگی را عرضه می‌کند که تا پیش از این هیچ گونه ما به ازای تاریخی در جغرافیای اقتصادی و فرهنگی ایران در گذشته نداشته است و تالی های خاص خود را در پی دارد.
فضای اینستاگرام و پیدایش بلاگرها در حوزه‌های متفاوت پدیده نوظهوری است که در عصر ارتباطی و اینستاگرامی امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است. بالطبع این قشر از جامعه که تاثیر‌گذاری آن‌ها نیز قابل انکار نیست، طرفداران زیادی دارند. فودبلاگرها یکی از پرطرفدارترین آن‌ها می‌باشند که با تبلیغات نوین غذایی و ولعی که در خوردن به وجود آورده‌اند نظر کاربران را جلب کرده‌اند. در این رابطه با کامیل احمدی پژوهشگر اجتماعی و مردم‌شناس به گفتگو پرداخته‌ایم که مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.
به وجود آمدن فودبلاگرها در اینستاگرام ناشی از چیست؟
احمدی حوزه فود بلاگینگ یا همان تستر در زبان انگلیسی را شغل و یا حرفه جدیدی در صنعت غذایی ایرانی دانست و گفت: این القاب را در صنعت غذا در ایران نداشتیم و بیشتر یک شغل وارداتی است که عمدتا هم ریشه اروپایی و غربی دارد. اگرچه تاریخ فود بلاگینگ و تستینگ قبل از غرب جهان، به چین و آسیای دور بازمیگردد و افرادی بودند که غذاها و ادویه جات را تست می‌کردند و ما فود تستر‌ها را البته در شکل ها و مصارف مختلف معمولا در کانون‌های قدرت و دربار پادشان همیشه داشتیم. به هر صورت حضور فود بلاگر و تستر و یا به اصطلاح ایرانی آن کارشناس غذا جهت افزایش و ارتقا و سطح کیفیت غذا بسیار اهمیت دارد که هم منجر به وجود فضای رقابتی در این خصوص میشود و هم محصولات بهتر و نوین‌تری را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد .
احمدی ادامه داد: نکته حائز اهمیت دیگری که در خصوص فود بلاگرها وجود دارد این است که معمولا در صنعت‌های غذایی تبانی میان رستوران ها و صنایع غذایی در جهت کیفیت و قیمت غذا برای آنکه نظر مشتری‌ها را جلب نمایند وجود دارد که این حقوق مشتری را تضعیف می کند. اما فودتسترها در این خصوص با رقابتی که جهت معرفی غذاهای دیگر ایجاد می‌کنند، می‌توانند با معرفی مراکز غذایی سلامت و قیمت مناسب این تبانی و هماهنگی و انحصار را در این صنعت بشکنند.
احمدی افزود: فودبلاگرینگ شغل مهیج و پردرآمدی محسوب میشود که به قولی می توان گفت ایجاد انگیزه لذت‌بخشی به غذا و نوع دیزاین و طراحی که به غذا داده میشود و نوع پرزنت و معرفی کردن غذا با تست‌های متفاوت و الفاظ به قولی وسوسه‌انگیز در خصوص غذاها و ادویه‌هایی که تبلیغ می‌کنند و اللخصوص فضای رستوران در قالب شوها و کلیپ ها هم بسیار موثر است و تبلیغی که در خصوص قیمت غذاها میشود و مانوری که برروی پایین بودن قیمت غذاها در این شوها و کلیپ‌ها داده میشود برای جذب مشتریست.
کامیل احمدی با بیان اینکه چرا فودبلاگرها در اینستاگرام حوزه کاری شان گسترده تر شده است گفت: عامل اصلی سطح علاقه مردم ایران به پلتفرم اینستاگرام نسبت به دیگر شبکه‌های اجتماعی مهم و در دسترس بودن آن در کلیپ های کوتاه می‌باشد. افراد یا در یک دقیقه می‌توانند غذاها را و یا در مدت زمان کوتاهی در چند کلیپ جند دقیقه‌ای معرفی کنند و دسترسی به آن از این طریق آسان و رایگان است و قاعدتا اینستاگرام بخاطر همه گیری که دارد و عرصه شغل ها و استارت آپ ها خرد است می تواند واسطه خوبی برای این تبلیغات باشد.
احمدی در پاسخ به پرسش خبرنگار گسترش‌نیوز در خصوص اثراتی که اینگونه بلاگرها بر تغییر سبک خوراک مردم داشته‌اند پاسخ داد: سبک غذای ایرانی در مجموع یک غذای سنگین و چربی است یعنی معمولا غذاهایی که کالری زیادی دارند و غذاهای اصلی و مجلل امروزه ایرانی غذاهایی اند که معمولا سنگین هستند و با گوشت قرمز تهیه می‌شوند و در همیشه در کنار برنج سرو میشود که مجموع این موارد ویژگی غذاهای ایرانی را شامل میشود. با همه این نکته حائز اهمیت است که اغلب فودبلاگرهایی که در این حوزه کار می‌کنند غذاهای فست فود، انواع پیتزاها و سرخ کردنی ها و کباب های گوشتی و پر ادویه و در کل غذاهایی را ترویج و تبلیغ می‌کنند که سنخیتی چندانی با سبک غذایی ایرانی و سنتی ندارند . یعنی غذاهای وارداتی که تبلیغ میشود و بخش عمده کباب های گوشتی و منقلی متعلق به حوزه مدیترانه‌ای هست و معمولا برگرفته از غذاهای ترکی و یونانی و سپس غذاهای فست‌فود از قبیل انواع پیتزاها، برگرها و یا ناگت ها است که بیشتر ریشه در غذای غربی و رستوان های زنجیره ای بین المللی دارد. خیلی کمتر به غذاهای چینی و به طور کلی آسیای دور پرداخته میشود و این به دلیل آن است که قرابت چندانی با مزاج ایرانی ندارد. به طور کلی ترویج غذاهای گوشتی شایع است که ترغیب بیشتر ذائقه گوشت پسند مردم ایران و در کل مشرق زمین را منجر میشود.
احمدی با نقد رواج صفحات اینستاگرامی این بلاگرها اظهار کرد: فودبلاگرهای ایرانی ذائقه مردم ایران را مورد هدف قرار داده‌اند. قاعدتا اگر گوشت پسند نباشیم و گیاه خوار باشید بسیار کمتر این فودبلاگرها می‌توانند اثر بگذارند. این تغییر سبک خوراک، مردم را هر چه بیشتر به سمت گوشت‌خوری و غذای لاکچری و مجلل و آن هم در خارج از خانه و ترک سفره و به دور از جمع نشینی خانوادگی سوق می‌دهد که از چندین جنبه می‌تواند مورد نقد واقع شود. اولین نقد وارد بر این بحث افراط در خوردن پروتئین و گوشت است که جدای از مضراتی که برای بدن دارد، مضرات زیادی را برای محیط زیست در پی دارد بدین معنا که حیواناتی که برای مصارف گوشتی انسان پرورده و استفاده می‌شوند حجم زیادی از گیاهان در طبیعت و آب را مصرف می‌کنند و در پی آن گاز‌هایی را که مخرب برای لایه اوزون است. به طور کلی مصرف‌گرایی در این سبک تبلیغ‌ها رایج است و در جامعه نیز رسوخ کرده است. فضای سالم خوری و یا سوق دادن نسل‌های جدید به سمت سبک غذایی سالمتر و سبزیجات ارگانیک بسیار منحصر و کم می کند که این امر قاعدتا برتغییر سبک خوراک مردم و گذر از غذاهای سنتی به غذاهای مدرن تر نیز موثر است. تغییر شیفت به سمت غذاهای ناسالم و در دسترس‌تر و زودپخت و معمولا سرخ کردنی از آثار جدی این بلاگرهاست. و البته این منجر به تغییر سبک سر سفره نشستن در کنار اعضای خانواده و انتقال فرهنگ مفید خانواده محور به بیرون خوری، تک خوری و سفارش غدای بیرون بر و یا عمدتا در بیرون از خانه غدا خوردن میشود.
احمدی گفت: فالوورها نقش اساسی در رونق گرفتن کسب‌وکار فودبلاگرها دارند و بالطبع به دلیل مهیج بودن غذا و رستوران‌ها فودبلاگرها بیشتر دنبال می‌شوند. افراد با معرفی این غذاها وسوسه می‌شوند و از دیدن کلیپ و تصاویر این غذاها لذت می‌برند و به سمت آن رستوران روانه می‌شوند. از جهتی هم پرسه زنی در این فضاها و صفحات اجتماعی از روی اوقات فراغت افراد را که تمایل بیشتری نسبت به غذا دارند به سمت و سوی پیج های این فودبلاگرها می کشاند.
این پژوهشگر اجتماعی در ادامه به مباحث اقتصادی این صفحات پرداخت و خاطرنشان کرد: در سازوکار این پیج ها و مباحث اقتصادی آن‌ها هم بحث‌های وجود دارد. این پیج‌ها دارای ادمین هستند و گاه چندین شخص برروی این پیج‌ها کار می‌کنند و همچنین به بحث روانشناسی این موضوع نیز کار شده است. زدوبند‌های نیز میان فودبلاگرها و رستوران‌ها وجود دارد و گاه حتی چرخه برخی شرکت‌ها و کمپانی ها و رستوران‌ها برمدار این تبلیغات ها می‌چرخد. به طوری که نیات واقعی در پس پرده می‌مانند و آن چیزی که به مردم ارائه میشود یک فضای کاملا مهیج و غذاهای لذیذ و از همه مهمتر عدم تناسب حجم غذاها با قیمت آن‌ها است که سعی در تبلیغ مشتریان با وعده پرسهای غذای بزرگ و زیاد در اذای مبالغی کم دارند. اما در واقعیت گاهی کالا و خدمات دیگری در تضاد با تبلیغات ارائه میشود که کیفیت و نوع و قیمت غذا متفاوت با آن تبلیغ است.
این مردم‌شناس در ادامه افزود: تبلیغ یا همه‌گیری تبلیغات فودبلاگری در سطح اینستاگرام اثرات سو و مخربی دارد. یکی از آن‌ها موضوع دخل و خرج و معیشت اقتصادی مردم در حال حاضر است. در جامعه اکنون ما مردم به شدت در تنگنای اقتصادی هستند و اندوخته آن‌ها در حال کوچک تر شدن می‌باشند. توانایی مالی خانواده‌های ایرانی سخت‌تر است و قاعدتا این حجم از تبلیغ غذای لاکچری و مجلل‌خوری خانواده‌ها را در مضیقه بیشتری قرار می‌دهد. افراد بسیاری در جامعه ما وجود دارند که در تامین غذای خیلی ساده و گاه دو وعده گوشت و پروتئین در طول ماه برای خانوادشان با مشکل مواجهند. این حجم از تبلیغ بی‌رویه و اشراف‌گرایی در خوراک می تواند تبعات سویی را در جامعه ایجاد کند.
کامیل احمدی در پایان خاطرنشان کرد: شرایط اقتصادی جامعه در شهر های بزرگ جامعه بهتر است اما در شهرستان‌های کوچک وروستاها ممکن است اوضاع اقتصادی برای برآورده کردن تمام خواسته‌های خانواده مناسب نباشد و این حجم از تبلیغات ممکن است تاثیر خوبی را روی افراد و خانواده‌ها و الخصوص روی کودکان نداشته باشد. موضوع دیگری که ما باید نسبت به آن آگاه باشیم افزایش حجم روزافزون چاقی و دیابت در ایران است که ناشی از پرخوری است که امروزه بخش اصلی آن ناشی از استفاده از غذاهای فست‌فود است که وجود فودبلاگرها سرعت بیشتری به این موضوع می‌بخشند.
گزارش از افسانه سالاری