رضا مسعودی فر - کارشناس رمز ارز و بلاک چین
در سال‌های ابتدایی پیدایش بیت کوین توسط ساتوشی ناکاموتو، شاید کمتر کسی گمان می‌کرد که ارزهای دیجیتال و مخصوصاً بیت‌کوین تا این اندازه با سیاست، اقتصاد و دیگر صنایع در سطح کلان گره بخورند. در این نوشته به بررسی عوامل تغییرات در سختی شبکه بیت‌کوین و تأثیر آن‌ها بر ماینرهای بیت‌کوین با توجه به اتفاقات اخیر پرداخته‌ایم؛ اما قبل از هر چیز، بهتر است که تعریفی ساده از مفهوم سختی استخراج بیت‌کوین داشته باشیم.
به طور کلی تمام رمزارزهای قابل‌استخراج دارای متغیری به نام سختی شبکه هستند. در شبکه بیت‌کوین که هزاران ماینر مشغول استخراج هستند، سختی شبکه هر دو هفته یک‌بار (بعد از ایجاد هر ۲۰۱۶ بلاک) تغییر می‌کند تا امکان ایجاد هر بلاک در هر ده دقیقه ثابت باقی بماند. این بلاک درنتیجه حل پازل یا معادله‌ای براساس مفاهیم و مسائل ریاضی (Hash Function) ایجاد می‌شود و ماینری که این پازل را حل کند، موفق به ایجاد بلاک می‌شود و درنهایت پاداش خود را دریافت می‌کند. رابطه مستقیمی بین سختی شبکه و تعداد ماینرها وجود دارد. هرچه تعداد ماینرها بیشتر شود، درنتیجه احتمال حدس پازل بیشتر شده و زمان کمتری برای ایجاد بلاک جدید صرف می‌شود. در نهایت ۲۰۱۶ بلاک در زمانی کمتر از دو هفته ایجاد می‌شوند و سختی شبکه افزایش پیدا خواهد کرد. پیرو همین ارتباط مستقیم، اگر براثر کاهش تعداد ماینرها زمان بیشتر از دو هفته صرف ایجاد آن ٢.١۶ بلاک شود سختی شبکه کاهش پیدا می‌کند.
دولت چین اکنون مقتدرتر از همیشه پس از ایالات‌متحده، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را در اختیار دارد؛ اما برای ادامه روند رو به رشد اقتصاد خود، به حمایت‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیاز دارد. البته که این دو نهاد بین‌المللی برای پرداخت وام به دولت چین شرط‌های متعددی دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، کاهش انتشار کربن این کشور بوده است. تصمیم آسان دولت چین برای برآورده کردن این شرط، ممنوعیت استخراج بیت‌کوین بود؛ زیرا اخیراً حدود ۸۰ درصد استخراج بیت‌کوین جهان در این کشور انجام صورت می‌گرفت که با توجه به مصرف انرژی تأسیسات استخراج بیت‌کوین، منابع فسیلی زیادی جهت تأمین انرژی این فعالیت‌ها مصرف می‌شد که قطعاً آلودگی کربنی بیشتری در پی داشت. پیرو این ممنوعیت و کاهش ناگهانی تعداد ماینرهای بیت‌کوین در چین، سختی شبکه کاهش پیدا کرد و استخراج بیت‌کوین آسان‌تر شد.
با توجه به کاهش بی‌سابقه سختی شبکه بیت‌کوین، سؤال اساسی این است که آیا این روند کاهش سختی ادامه پیدا خواهد کرد؟
با سخت‌گیری‌های اخیر دولت چین، بسیاری از ماینرهای بیت‌کوین در این کشور قصد مهاجرت و نقل‌مکان به کشورهای دیگر را دارند. نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که در حال حاضر که به دلیل خروج حجم زیادی از ماینرها، سختی شبکه کاهش داشته و استخراج بیت‌کوین آسان‌تر شده است، ماینرها در دیگر نقاط جهان با ورود به شبکه اقدام به استخراج می‌کنند که پیش‌بینی می‌شود در بازه زمانی مشخصی، مجدد با افزایش ماینرها، سختی شبکه هم افزایش نسبی خواهد داشت. البته، با توجه به سیاست‌های متفاوت کشورهای جهان برای حفظ منافع ملی، پیش‌بینی دقیق از آنچه که ممکن است در طولانی مدت رخ دهد کمی غیرمنطقی خواهد بود.
این کاهش سختی، برای ماینرهایی که جلوی فعالیتشان گرفته شده است قطعاً میلیون‌ها دلار ضرر به همراه داشته است؛ اما برای آن دسته از ماینرها که یک شبه بسیاری از رقبای خود را خارج از چرخه رقابت دیدند، افزایش درآمد تا دو برابر را به همراه داشته است.
با توجه به باور بعضی کارشناسان، بین قیمت بیت‌کوین و سختی شبکه و یا بین قیمت بیت‌کوین و نرخ هش ارتباط و نوعی همبستگی وجود دارد. طبق تجزیه‌وتحلیل‌ها در تاریخ بیت‌کوین، این همبستگی حدوداً ۸۰ درصد بوده است؛ یعنی ۸۰ درصد مواقع نرخ‌هش و به دنبال آن سختی، با قیمت بیت کوین همسو بوده‌اند. اکثر ماینرها معتقدند که قیمت بیت کوین از نرخ هش و سختی تابعیت نمی‌کند، بلکه این دو هستند که از قیمت بیت‌کوین پیروی می‌کنند.
معمولاً، هرچه که قیمت بیت‌کوین افزایش داشته باشد، ماینرهای بیشتری برای دست به‌کار شدن تشویق می‌شوند و افزایش ماینرها موجب افزایش سختی استخراج خواهد شد.
اما تریدرها و سرمایه‌گذاران نظر دیگری دارند. آن‌ها معتقدند که ارتباط این سه دقیقاً برخلاف این تئوری است، یعنی قیمت بیت کوین از نرخ هش و سختی پیروی می کند.
تئوری جنجالی دیگری هم وجود دارد که از وجود رابطه و فرمولی بین سختی و قیمت بیت کوین می‌گوید و بیان می‌کند با استفاده از این فرمول، امکان تعیین قیمت بیت کوین از روی سختی وجود دارد.
با توجه به سیاست متفاوت دولت‌ها در قبال ارزهای دیجیتال و هم‌چنین، ماهیت غیرقابل پیش‌بینی این ارزها، شاید تنها تکیه‌بر آمار و نظریه‌ها شرطی لازم اما کافی نباشد. در شرایطی که کشوری در شرق آسیا فعالیت‌های ماینرها را یک شبه ممنوع می‌کند و گروهی دیگر از دولت‌ها در آمریکای لاتین به دنبال قانونی کردن بیت‌کوین و استفاده از آن به عنوان ارز رایج هستند، تنها تکیه‌بر مطالعه، افزایش آگاهی و تجزیه و تحلیل اخبار توسط خود ما می‌تواند کمک‌کننده‌ترین ابزار برای رسیدن به ساحل در این دریای پرتلاطم ارزهای دیجیتال باشد.