برنامه جدید حزب حاکم ترکیه برای کردها چیست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در چهار دهه اخیر، جنگ و درگیری بین دولت ترکیه و پ.ک.ک ادامه داشته و آخرین و طولانی ترین مذاکرات صلح که در سال 2013 آغاز شده بود، کمتر از یک سال و نیم دوام آورد و از اوایل 2014 تاکنون، درگیری ها ادامه دارد.

اما حالا گفته می شود که رئیس جمهور ترکیه، برنامه جدیدی برای تامین رضایت کردهای این کشور دارد که می توان آن را همچون دور جدیدی از مذاکرات صلح قلمداد کرد.

تحلیلگران معتقدند که سخنان اردوغان در سفر به شهر کردنشین دیاربکر، لحن دلجویانه ای داشته و نشان می دهد که او به شدت به دنبال نزدیک شدن به کردها است.

اما آیا اشتیاق اردوغان بر مبنای یک هدف گذاری جدید به منظور پایان دادن به تنش بین کردها و دولت است، یا انگیزه حزبی و انتخاباتی دارد؟ درک این نگاه از این لحاظ اهمیت دارد که این روزها در ترکیه، مخالفین به طور مداوم بر طبل ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد می کوبند. چرا که آنان معتقدند ائتلاف جمهور (اردوغان و باغچلی) بسیار ضعیف شده و از صحنه انتخابات کنار زده خواهند شد.

در مقابل، حزب حاکم ترکیه یعنی حزب عدالت و توسعه و شریک آن یعنی جریان راست افراطی حزب حرکت ملی، معتقد است که تا اواسط سال 2023 میلادی هیچ دلیل و ضرورتی برای برگزاری انتخابات وجود ندارد.

نظرسنجی های اخیر حاکی از آن است که مجموع رای دو حزب اردوغان و باغچلی به 43 درصد از کل آرای ترکیه رسیده و ائتلاف ملت (کلیچدار اوغلو و آکشنر) نیز در همین حول و حوش هستند.

در چنین شرایطی است که رای کردها همچون یک پارسنگ مهم 10 درصدی، نقش استراتژیک مهمی دارد و این رای در هر کدام از دو ائتلاف مزبور ریخته شود آن ائتلاف پیروز میدان خواهد بود.

اما چگونه؟ در شرایطی که حملات ارتش ترکیه، پ.ک.ک را تار و مار کرده و نهاد اقماری آن یعنی «حزب دموکراتیک خلق ها» (ه.د.پ)، در آستانه تعطیل شدن است، اردوغان چه راهکاری برای دوستی با کردها دارد؟

مهمت علی گوللر تحلیل گر روزنامه جمهوریت در این مورد نظرات جالبی ارائه داده است.

اردوغان- باغچلی و «گشایش کُردی»

ائتلاف جمهور یا به عبارتی دیگر، ائتلاف شراکتی اردوغان و باغچلی، تمام توجه خود را معطوف به انتخابات 2023 کرده است؛ البته شاید هم انتخابات پیش از موعد. 

در هر حال، ائتلاف جمهور به دنبال کسب پیروزی مجدد است و یکی از نقشه ها و اهداف مهم این جبهه سیاسی، سرمایه گذاری و تمرکز بر طرح و پروژه ای است که می توان آن را آغاز دیگری از «گشایش کُردی» دانست.

حال باید پرسید، آیا محتوای این پروژه، نقشه راهی برای نزدیک شدن به کردها است یا دور نگه داشتن آنان از رقبای اردوغان؟

برای درک بهتر تابلوی سیاسی کنونی ترکیه و تمرکز اردوغان و باغچلی بر رای کردها، باید ابتدا به شکلی دقیق پیام های مهمی را ارزیابی و تحلیل کنیم که ظرف چند روز و چند هفته اخیر بین مقامات سیاسی و فعالان برجسته احزاب رد و بدل شد:

مهمت متینر از نمایندگان کُرد حزب عدالت و توسعه و از چهره های نزدیک به اردوغان، چندی پیش اعلام کرد: ما باید مراقب باشیم. هل دادن کردها به آغوش ه.د.پ (نهاد اقماری پ.ک.ک)، سیاست غلطی است و برای ما پیامدها و هزینه های سنگینی خواهد داشت.

سری ثریا اُندر از نمایندگان ه.د.پ (از اعضای مهم هیات ملاقات با اوجالان و مذاکره با دولت و پ.ک.ک) اعلام کرد: فرض کنیم این دولت رفتنی باشد و مخالفین، قدرت را در دست بگیرند. اما آنها بیان روشنی ندارند و تصویری که ما از آنها می بینیم مانند تصویر یک نابینا است که در تاریکی در انتظار ما باشد. در چنین شرایطی ما باید به چه چیزی امیدوار باشیم؟

صلاح الدین دمیرتاش رهبر اسبق ه.د.پ نیز گفت: لطفاً کسی به دنبال آن نباشد که ما را مجبور کند از بین بد و بدتر یکی را برگزینیم.

آلتان تان نماینده اسبق ه.د.پ (از سران کردهای اسلامگرا و از اعضای هیات دیدار با اوجالان و مذاکره با دولت) با لحنی انتقادی گفت: این درست نیست که ه.د.پ، به دنبال یک دشمنی و خصومت تند و همیشگی با اردوغان باشد و در طرف مقابل با رقبا و مخالفین اردوغان پل دوستی بزند و هیچ سود و فایده ای از این دوستی نبریم. این اصلاً صحیح نیست. ما کردها در انتخابات ریاست جمهوری، با آرای پارسنگ خود، صاحب فرصتی خواهیم بود ارزشمندتر از طلا. باید برای استفاده از این فرصت ارزشمند، سیاست و برنامه روشن و هدفمندی داشته باشیم و آن را از دست ندهیم.

خود من هم در یکی از تحلیل های قبلی خود پرده از این نقشه اردوغان برداشتم: «اردوغان به خوبی می داند که نیازمند رای کردها است. اما در عین حال شریک سیاست مدار ملی گرای تندی به نام باغچلی است که تمایل ندارد امتیازی به کردها داده شود. پس اردوغان می خواهد سناریویی طراحی کند که هم از کردها رای بگیرد، هم باغچلی را راضی نگه دارد. در این فرمول، چه کسی می تواند به داد اردوغان برسد؟ معلوم است، عبدالله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک.

این احتمال وجود دارد که اردوغان از اوجالان کمک بخواهد تا با استفاده از توصیه نامه او، بخش قابل توجهی از هوادارانش به جای آن که گوش به حرف ه.د.پ دهند، رای خود را به نفع اردوغان در صندوق بیاندازند! یا حداقل، آنان را راضی کند که به رقبای اردوغان رای  ندهند و مثلاً فقط به سیاستمداران حزب خودشان رای دهند».

حالا بعد از همه این پیام ها و اظهار نظرها، به دو موضوع مهمی توجه کنید که در لابه لای سخنان اردوغان در دیاربکر شنیدیم:

1.آن چه در سال 2005 در دیاربکر گفتیم، امروز هم بر سر همان حرف هستیم. (اردوغان در سال 2005 گفته بود، معضل کردها معضل من است و آن را حل خواهم کرد. اما بعد از چند سال گفت: اساساً چیزی به نام معضل کُرد وجود ندارد!)

2. این ما بودیم که روند مذاکرات صلح را آغاز کردیم. اما طرفی که زیر میز زد، ما نبودیم. یقه ه.د.پ را بگیرید. آنها مذاکرات را به بن بست رسانده و به پایان بردند.

آیا این سخنان اردوغان، به معنی ایجاد شکاف در ائتلاف جمهور و اختلاف نظر با دولت باغچلی است؟ خیر. به یاد بیاوریم که باغچلی قبل از سفر اردوغان گفت: «هیچ تروریست کُردی وجود ندارد، نمی توان یک تروریست را کُرد نامید. اگر کسی بگوید کردها تروریست هستند، فرزندان این ملت نیستند و این سخن نشان می دهد که آنها خیانتکارند».

چهار هدف کاخ ریاست جمهوری در مورد کردها

بسیار بعید است که حزب عدالت و توسعه از همان جایی که گفتگو با ه.د.پ را متوقف کرد، یک بار دیگر به دنبال «گشایش کردی» باشد. نقشه از این قرار است:

1)یکی از  اهداف اصلی کاخ ریاست جمهوری، این است که به خاطر اقدام مهمی همچون احتمال تعطیل کردن ه.د.پ، کردهای هوادار حزب عدالت و توسعه خشمگین نشوند و تغییر مسیر ندهند.

2)هدف دوم  کاخ ریاست جمهوری، این است که گروه جدیدی از کردها را به سوی خود جذب کند و در این مسیر هم می تواند از اوجالان کمک بگیرد.

3) هدف سوم، تلاش برای تجزیه ه.د.پ است. یعنی چه؟ یعنی این که همین الان هم چندین نماینده و سیاستمدار از این حزب جدا شده و در گوشه و کنار مستقل هستند. اردوغان می تواند آنان را تشویق کند که یک حزب تشکیل دهند و با تجزیه ه.د.پ، بخش مهمی از رای کردها به سوی آکپارتی بورد.

4) چهارمین هدف، ممانعت از ائتلاف ه.د.پ با حزب جمهوری خلق و جبهه مخالفین است.

اظهارات و نوشته های پروفسور برهان الدین دوران، نشان دهنده این است که اردوغان، نقشه هایی برای کردها دارد که بر اساس این نقشه، عملاً بر سر راه ج.ه.پ دام نهاده است.

در شرایطی که کلیچدار اوغلو و آکشنر به خاطر عقاید کمالیستی و ملی گرایانه و رعایت عواطف هوادارانشان، نمی توانند در مورد زبان کُردی و الگوهای شبه خوگردانی، هیچ وعده ای به کردها بدهند، اردوغان به راحتی در مورد هویت و حقوق کردها صحبت می کند و آنان را به سوی خود می کشاند.

در نتیجه رای 10 درصدی کردهای هوادار ه.د.پ، یک حوزه عملیاتی مهم برای اردوغان و باغچلی است.