شهرخبر
برچسب‌های مهم خبری:#فولاد

فولاد سبز در خدمت صنعتی پاک

کیوان جعفری طهرانی _تحلیلگر ارشد بازار‌های سنگ آهن و فولاد

روش تولید فولاد سبز نیازمند فناوری بسیار بالایی بوده که فعلا در اختیار کشورهایی همچون چین، امریکا، ژاپن و آلمان است. استرالیا نیز قصد تولید فولاد سبز را دارد که احتمالا فناوری را از آلمان خواهد گرفت.

کشور چین در این زمینه نیز پیشتاز است و به‌تدریج شیوه جدید تولید را جایگزین خواهد کرد و کاهش تولید فولاد این کشور اگر هم صورت گیرد در اشل تولید چین ناچیز است. در گذشته روال این بوده، به عنوان مثال چین در سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ حدود ۱۵۰ میلیون تن (هر سال ۵۰ میلیون تن) از ظرفیت کوره‌های القایی را از مدار خارج کرد و آن را به‌تدریج با ظرفیت کوره قوس الکتریکی پوشش داد. بنابراین کاهش ظرفیت تولید سریع‌ تر صورت می‌ گیرد و دلیل اینکار این است که فولادسازان را مجبور کنند فناوری تولید را سریع تغییر دهند و به روز رسانی کنند.

کیوان_جعفری

در مورد جایگزین شدن فناوری فولاد سبز با روش‌های فعلی طی ۹ سال اتفاق خواهد افتاد (از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰)، اما بزرگ‌ترین فولادساز جهان (بائو استیل) که یک شرکت چینی است اعلام کرده تا سال ۲۰۲۳ به تولید فولاد سبز خواهد رسید.

فولاد سبز یک تعهد جهانی است و همه کشورها برنامه‌هایی در این زمینه دارند و طبیعتا کشورها باید تا سال ۲۰۶۰ به این هدف دست یابند. به عنوان مثال چین تا ۲۰۳۰ تا ۹۰ درصد فولاد خودش را سبز خواهد کرد و تا سال ۲۰۶۰ تمام صنایع را سبز خواهد کرد. ایران فعلا چنین برنامه‌ای ندارد و فناوری مورد نیاز را هم ندارد و شاید بتوان با همکاری کشورهای تکنولوگ، تا قبل از سال ۲۰۵۰ به این نوآوری در صنعت فولاد کشور دست یافت.

 از مزایا این فن آوری می‌شود چنین نام برد:

۱- کاهش یا بهتر بگوییم عدم آلودگی هوا.

۲- کاهش هزینه تولید و افزایش راندمان.

۳- کاهش پرت انرژی.

۴- قابلیت استفاده از گندله با درصد خلوص پایین تر از درصد خلوص مورد نیاز کوره‌های قوس الکتریکی که این مهم با توجه به کاهش ذخایر و عیار سنگ آهن‌ های کشور، بسیار حائز اهمیت است.

۵-از همه مهم تر، تولید آب (H۲O) به عنوان یک محصول بای پروداکت (جنبی) است. با توجه به معضلات کم آبی کشور که سال به سال بدتر می‌شود و صنایع فولادسازی با فن آوری‌های فعلی به مقادیر متنابهی آب نیاز دارند، این مهم بسیار کارگشاست.

این احتمال وجود دارد در چارچوب تفاهمنامه ایران و چین بتوانیم ظرف مدت ۲۵ سال آینده به این فناوری مدرن فولادسازی دست یابیم. هر چند مدتی است پیشرفتی در زمینه این تفاهمنامه حاصل نشده و احتمالا‌ می‌بایست منتظر دولت سیزدهم بود تا مذاکرات را ادامه دهد.

در سیکل تولید فولاد سبز دیگر از زغال سنگ (زغال کک شو) استفاده نمی‌شود. عامل احیا در کوره بلند کک و در کوره قوس الکتریکی گاز و کوره القایی جریان برق است. سه روش تولید فعلی فولاد دنیا به ترتیب کیفیت از پایین به بالا عبارت هستند از: کوره القایی (Induction Furnace)، کوره بلند (Blast Furnace) و کوره قوس الکتریکی (Electric Arc Furnace). در کوره قوس الکتریکی میزان مصرف قراضه بسیار کمتر از کوره القایی است و بیشتر از آهن اسفنجی استفاده می‌شود. البته روش دیگر کوره قوس الکتریکی بنام (Basic Oxygen Furnace) در چین و هندوستان وجود دارد که از اکسیژن جهت احیا استفاده می‌شود.

چین در نخستین قدم کوره‌های القایی را از مدار خارج کرد و حالا قصد دارد که تولید فولاد را بر پایه کوره قوس الکتریکی و سپس فولاد سبز (روش هیدروژنی) جایگزین کند. نباید فراموش کرد که روش هیدروژنی برای فراگیر شدن حدود ۱۰ سال زمان نیاز دارد. بنابراین بین روش تولید کوره بلند و فولاد سبز برای جبران کاهش عرضه، کوره قوس الکتریکی وجود خواهد داشت تا اینکه به طور کامل، دیگر فولاد سبز فناوری اول باشد. به عبارتی طی دو تا سه سال آینده کوره قوس الکتریکی جایگزین کوره بلند می‌شود و بعد روش هیدروژنی جایگزین کوره قوس الکتریکی خواهد شد. برنامه چین به این شکل است که ۵۰ درصد ظرفیت‌ها مستقیم به روش هیدروژنی تبدیل شوند و ۵۰ درصد به صورت پله‌ای از طریق تبدیل کوره بلند به کوره قوس الکتریکی و سپس روش هیدروژنی.

زنجیره ارزش از حلقه ابتدایى خود یعنى معدن تا حلقه‌هاى انتهایى یعنى محصولات فولادى با ارزش افزوده امروز با مشکلاتى همچون وضع قوانین ناگهانى و غیر کارشناسى، محدودیت صادرات و ورود دولت به بحث قیمت گذارى مواجه هستند. این در حالى است که امروز موضوعى با عنوان بحران مواد اولیه ذهن مدیران فولادى را به خود مشغول کرده و فعالان معدنى نیز به دلیل مشکلات نقدینگى، نبود ماشین‌ آلات، ریسک بالاى سرمایه گذارى تمایلى براى ورود به بخش اکتشافات ندارند. اما صنعت فولاد براى تحقق افق ١٤٠٤ نیازمند نیازمند راهکارهایى براى رهایى از این بحران است.

کاربرد فولاد سبز در صنایع آلمان و سوئد

مرسدس بنز در سال ۲۰۲۵ از فولاد سبز در تولید خودرو استفاده خواهد کرد. به عنوان مثال مدل چهار درب یا Sedan مرسدس بنز از حدود ۵۰ درصد فولاد ساخته شده که ۳۰ درصد از انتشار دی اکسید کربن را در فرآیند تولید خود تشکیل می‌دهد و مرسدس بنز با این مشارکت یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت خودرو را در مسیر خنثی‌ سازی کربن، هموار خواهد کرد.

استارت آپ فولاد سبز H۲ که به اختصار به آن H۲GS می‌گویند در سال ۲۰۲۰ با هدف ساخت تجهیزات تولید فولاد، بدون استفاده از سوخت‌ های فسیلی در مقیاس بزرگ در شمال سوئد تاسیس شد. H۲GS تا سال ۲۰۳۰ بالغ بر پنج میلیون تن فولاد فاقد فسیل تولید خواهد کرد.

در این فرآیند جدید از هیدروژن و برق که ۱۰۰ درصد تجدیدپذیر هستند به جای زغال سنگ در تولید فولاد استفاده می‌شود. هیدروژن به عنوان گاز احیاکننده عمل کرده و اکسیژن سنگ آهن را آزاد و به آن متصل می‌شود. این فرآیند برخلاف استفاده از زغال کک شو و به جای تولید CO۲، آب تولید می‌کند.

 

نویسنده: کیوان جعفری طهرانی