شاهرخ مدرس – پیشکسوت صنعت نمایشگاهی و طراح روز جهانی نمایشگاه‌ها
خواجه شیراز می‌فرماید: با صد هزار جلوه برون آمدی که من/ با صدا هزار دیده تماشا کنم تو را. این بیت از غزل حافظ تعریفی غیرقابل انکار از نمایشگاه ها است. ممکن است که شاید حافظ این بیت را برای نگار خود سروده باشد اما با جامع نگری این شاعر بزرگ، این انسان والا در ارتباط با یک دیدگاه بزرگ سخن گفته است.
نمایشگاه جامعیت عجیبی دارد و این جامعیت را با جلوه‌هایی متفاوت در رابطه با تخصص‌های گوناگون طراحی، دکوراسیون‌های زیبا، رنگ‌آمیزی‌ها و نورپردازی‌های بی‌نظیر و دیدگاه اعجاب‌آور ارائه می‌دهد و یک بازدیدکننده منفرد یا هزاران بازدیدکننده آنها را با صد هزار دیدگاه مختلف مشاهده می‌کنند و هر بار درسی از هر یک از آنها را به خاطر می‌سپارند. نمایشگاه‌ها در هر مرحله جلوه‌ای از واقعیات و پیشرفت‌های جوامع را به نمایش در می‌آورند. کرونا نیز یکی از صدها دیدگاه نمایشگاهی است که با به وجود آوردن شرایط سخت برای دست‌اندرکاران نمایشگاهی در سراسر جهان تاثیرات منفی گذاشته است. این تاثیرات منفی در برخی از کشورهای جهان با دیدگاهی مثبت پذیرفته شده و درست است که حداقل به مدت یک سال یا هجده ماه همه نمایشگاه‌ها تعطیل شده‌اند ولی مدیران سایت‌ها، برگزارکنندگان و دیگر دست‌اندرکاران نمایشگاهی بین‌المللی در آن کشورها اتاق‌های فکر متعددی را به راه انداختند و در سمینارهای فکری مجازی با شرکت‌کنندگان و برخی بازدیدکنندگان همفکری کردند که چگونه بتوانند اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و به ویژه علمی نمایشگاه‌های بین‌المللی را در جوامع خود داشته باشند تا اینکه به زمان پایان کرونا برسند و فعالیت‌های عادی نمایشگاهی خود را ادامه دهند. در مقابل همه این کشورها که بدون هیچ‌گونه شکایتی اندیشه‌های نمایشگاهی خود را تقویت کرده تا با آغاز فعالیت‌های نمایشگاهی بتوانند بهتر و موثرتر باشند، بوده‌اند کشورهایی که به دلیل مشکلات ناشی از کرونا و به علت آن شکستی که خورده‌اند شکایت می‌کردند. شاکیان نمی‌دانستند که در مثلث نمایشگاهی شرکت‌کنندگان به برگزارکنندگان مطمئن، دارای اعتماد به نفس و مهم‌تر از آن دارای طرح و برنامه در سطح بین‌المللی اقتدا می‌کنند. در طی یک سال و نیم اخیر کشورهای پیشرفته در فعالیت‌های نمایشگاهی درباره آینده نمایشگاه‌های بین‌المللی اندیشه ورزی کرده‌اند. مدیران نمایشگاهی این‌گونه کشورها از طریق برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارهای مجازی در ارتباط با موضوعات تخصصی نمایشگاه‌ها، زمان‌های برگزاری نمایشگاه‌ها، حاکمیت تفکر و سیستم‌های نرم‌افزاری برگزاری نمایشگاه‌ها بر سیستم‌های سخت‌افزاری، برپایی کارگاه‌های تخصصی (بیشتر کارگاه‌های تشریح کننده جزییات) و ویژگی‌های کالاهای نمایشی پیچیده برای شناختن تکنیک‌ها و تاکتیک‌های به کارگیری آنها و موثرتر کردن نقش صادراتی نمایشگاه‌ها کوشیده‌اند. روند تاثیرگذاری بر مناسبات تجاری، مذاکرات رودررو و عقد قراردادهای نمایشگاهی بین شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان و خریدار را افزایش دهند و به این‌سان نمایشگاه‌های بین‌المللی در تجارت خارجی کشورها را بیش از پیش موثرتر کنند. در حقیقت می‌توان گفت که شیوع ویروس کرونا موجب شد که صنعت نمایشگاهی جهان با یک پوست‌اندازی روبرو شود.
در رابطه با راهکارهای پیشرفت های صنعت نمایشگاهی در جمهوری اسلامی ایران باید بگویم که به این موضوع مهم می‌توان از دو دیدگاه نگریست.
نگاه اول نقش تاریخی ایران در به وجود آوردن نوعی بلوغ در بازار به عنوان منشأ نمایشگاه‌ها از حدود ۶ هزار سال پیش تا سال ۱۰۰۰ هجری شمسی بود. یعنی احداث میدان حضرت امام خمینی یا میدان نقش جهان در شهر زیبای اصفهان که آن را یقیناً می‌توان به عنوان اولین نمایشگاه تاریخ ایران به رسمیت شناخت. نمایشگاه دوم، نمایشگاه بین‌المللی بود که ۱۴۰ سال پیش با شرکت ایران، ترکیه و نخجوان در تبریز تشکیل شد. در سال ۱۳۳۷ نمایشگاه اختصاصی ایتالیا در پارک لاله تهران برگزار شد و بالاخره از سال ۱۳۴۸ تا کنون از طریق نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، سایت آفتاب، مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران مال و سایت‌های نمایشگاهی استان‌ها دوران مدرن نمایشگاه‌های کشور آغاز شد و همچنان ادامه دارد. نکته ظریفی را که قصد دارم به آن اشاره کنم این است که شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در طول تاریخ صنعت نمایشگاهی جهان و در میان بزرگان این صنعت بزرگ‌ترین ابداع را ارائه داده است و آن پیشنهاد روز جهانی نمایشگاه به UFI در سال ۲۰۱۲ بوده است. این افتخاری بسیار بزرگ و غیرقابل تصور است. مطمئن هستم که طراحی و پیشنهاد روز جهانی نمایشگاه‌ها به عنوان یک میراث غیر ملموس ماندگار موجب افتخار دست‌اندرکاران آینده صنعت نمایشگاهی ایران خواهد بود. اینجانب به عنوان طراح روز جهانی نمایشگاهی عقیده‌ام بر این واقعیت استوار است که شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران یا هر سازمان یا سایت نمایشگاهی فعال در کشور به عنوان صاحب این ایده می‌تواند مراسم این روز را جامع‌تر از همه کشورها برگزار کند و در مراسم سالروز، تفکر جدید را با هدف ارتقای کیفی نمایشگاه ها ارائه کند.
دیدگاه‌های اینجانب در ارتباط با صنعت نمایشگاهی ایران به شرح زیر خواهد بود.
یک: وقتی کشوری پس از ۶۱۰۰ سال و با داشتن یک سازمان نمایشگاهی مادر با قدمت ۵۲ سال و مراکز نمایشگاهی ۳۱ استان با قدمتی بالغ‌بر ۳۱ سال بتواند طرح روز جهانی نمایشگاه‌ها را به جامعه بین‌المللی نمایشگاه‌ها، سازمان‌ها و مراکز نمایشگاهی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکا و اقیانوسیه با قدمت‌های چند صدساله با سندی محکم مانند کتاب در تکاپوی دیدگاه‌های مدرن نمایشگاهی نوشته شده به دو زبان فارسی و انگلیسی و انتشار یافته در سال ۲۰۱۲، پیشنهاد کند و معاون UFI و مدیر مستقیم روز جهانی نمایشگاه ها نویسنده کتاب را برای ارائه یک سخنرانی ۳۰ دقیقه‌ای به پاریس دعوت کند این کشور در ارتباط با صنعت نمایشگاهی جهانی لایق داشتن بهترین‌ها و بالاترین احترامات است.
دو: کشور نمایشگاهی ایران طی چند سال اخیر آنقدر که توانایی داشته نه تنها ارزشیابی واقعی نشده بلکه تحریم هم شده است. سایت‌های نمایشگاهی استان‌ها و برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها در چارچوب معیارهای بین‌المللی نمایشگاهی می‌توانند در بالاترین سطح ارزیابی شوند و بالاتر از متخصصان نمایشگاهی در کشورهای پیشرفته قرار بگیرند. در همین رابطه وظایف ما به عنوان پیشکسوتان نمایشگاهی این است که با آموزش‌های تئوری و اجرایی به تعداد این اندیشمندان بیافزاییم و به این ترتیب سطوح کمی و کیفی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران را ارتقا دهیم و اعتبار بین‌المللی خود را مجدداً به دست بیاوریم.
سه: نمایشگاه‌های بین‌المللی ما می‌توانند همانند گذشته تعداد زیادی شرکت‌کننده و بازدیدکننده خارجی را داشته باشند و عامل انجام این مهم نیز صرف کلمات خواستن و توانستن توسط کارشناسان نخبه و زبده از نسل جوان است. در صورت برگزاری نمایشگاه های واقعاً بین‌المللی ارز قابل توجهی به کشور وارد خواهد شد و تعامل در زمینه‌های مذاکرات مستقیم چهره به چهره، عقد قراردادهای کلان تجاری، توسعه صادرات و خدمات فنی و مهندسی و سرمایه‌گذاری انفرادی و مشترک از طریق نمایشگاه‌های بین‌المللی داخلی و خارجی دوباره رونق خواهد یافت. آنچه که در سال‌های نه چندان دور در یک نمایشگاه بین‌المللی سالیانه به نام نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی تهران اتفاق می‌افتاد می‌تواند در تمام نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی کنونی به شکل فراگیر اتفاق بیفتد و شالوده اقتصادی کشور را تقویت کند.