راهبرد جدید ترکیه برای توسعه روابط با رژیم صهیونیستی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تماس تلفنی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با اسحاق هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی و تبریک انتخاب وی به سمت ریاست، اتفاق مهمی بود که نشان داد آنکارا به شکل جدی، قدم در مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل گذاشته است. اما شواهد نشان می دهد که این تماس، مقدماتی داشته و بیش از یک هفته از آغاز فعالیت رایزن فرهنگی ترکیه در اسرائیل گذشته است.

سلیم اوزترک، که تز دکترای خود را در مورد طالبان افغانستان به پایان رسانده، به تازگی به عنوان رایزن فرهنگی در سفارت ترکیه نزد رژیم صهیونیستی مشغول به کار شده است. او چند روز پیش در توییت خود، اعلام کرد که به محض آغاز فعالیت خود، با همکاری انجمن ترک های اسرائیل، یک شب موسیقی ترکی – اسرائیلی برگزار کرده و از این موضوع خبر داده که این مراسم در مرکز فرهنگی یافا مورد استقبال قرار گرفته است.

او گفته است:«پس از یک مقطع سخت و دشوار، فعالیتمان را آغاز کرده ایم. از 11 سال پیش، در اسراییل رایزن فرهنگی نداشتیم و بسیار خوشحالم که این افتخار نصیب من شده تا در این پست فعالیت کنم و برای تقویت روابط دو کشور، قدم بردارم».

سردار چام معاون وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه در این مورد چنین ادعایی مطرح کرده است:«تماس تلفنی روسای جمهوری ترکیه و اسراییل بسیار مهم بود و پیام های خوب و مثبتی رد و بدل شد. در شرایطی که کابینه فراگیر تشکیل شده، این رابطه می تواند نویدبخش فصل خوبی برای صلح و ثبات در منطقه باشد».

کارشناسان معتقدند که علاوه بر منافع اقتصادی، پای مسائل دیگر هم در میان است. تحولات شرق مدیترانه و ترس از نفوذ غیر قابل انکار رژیم صهیونیستی در این حوزه و اثرگذاری بر منافع درازمدت امنیتی و اقتصادی ترکیه، موجب نگرانی دولت اردوغان شده است.

روزنامه ملی گازته ارگان رسانه ای حزب سعادت (شاگردان مرحوم اربکان)، امروز در عکس و تیتر صفحه نخست به این موضوع پرداخته است.

این روزنامه برای مخالفت با عادی سازی روابط ترکیه – اسرائیل و به چالش کشیدن تبریک اردوغان به رئیس رژیم صهیونیستی، این تیتر را به کار برده است: «این تبریک برای چه بود؟».

عبدالصمد کاراتاش تحلیل گر ملی گازته در گزارش خود نوشته است:«رژیمی که حتی در ماه رمضان حملات را متوقف نکرد و 248 فلسطینی را به شهادت رساند، شایان چه تبریکی است؟ واقعاً ما منافع مشترکی با اسرائیل نداریم».

شرق مدیترانه، کجای معادلات است؟

دولت اردوغان، چندی پیش از مواضع سفت و سخت خود در مورد مصر کوتاه آمد. همان اردوغانی که عبدالفتاح سیسی را قاتل و دیکتاتور می نامید، پرونده عادی سازی روابط را بر میز گذاشت. چرا که پای کشف گاز و نفت در شرق مدیترانه در میان است و همدستی مصر و اسرائیل، نه تنها ترکیه را از حضور در مجمع گازی شرق مدیترانه محروم کرده، بلکه موجب آن شده که موقعیت و نقش ترکیه در پروژه های آتی ترانزیت گاز از مصر و اسرائیل به اروپا، در هاله ای از ابهام قرار بگیرد.

طاها داغلی از تحلیل گران ترکیه، معتقد است که اسرائیلی ها، با درک اهمیت دیدگاه های ترکیه در مورد شرق مدیترانه، خود را به ترکیه نزدیک کرده اند. این نویسنده ترک، معتقد است که پیشنهادهای دریادار بازنشسته جهاد یایجی به شکل جدی مورد توجه اسراییلی ها قرار گرفته و آنان خوب می دانند که چرا باید به ترکیه نزدیک شوند.

دریادار جهاد یایجی، به عنوان مبدع و تئوریسین دکترین «وطن آبی» ترکیه شناخته می شود و برای نخستین بار، پیمان توافق امنیتی دریایی بین ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی، به پیشنهاد او نوشته شد.

وی چندی پیش، با ارائه عکس ها و نقشه هایی از وضعیت مرزهای توافق امنیتی در منطقه حساس شرق مدیترانه، اعلام کرد که یونانی ها برای امضای توافق، سر مصر را کلاه گذاشته اند و ترکیه باید با مصر و اسرائیل نیز توافق امنیت دریایی امضا کند تا هر کسی حد و حدود آمد و رفت کشتی های خود را بداند و مشخص شود که قلمروهای اکتشاف و تردد، کجاست.

نقشه های پیشنهادی دریادار یایجی، دربرخی رسانه های اسرائیل نیز مورد توجه قرار گرفت و حالا به نظر می رسد که آنکارا و رژیم صهیونیستی، بیش از هر موضوع دیگری بر چند و چون هماهنگی و تعامل در شرق مدیترانه زوم کرده اند.

روزنامه اسرائیل هایوم که به دلیل نزدیکی به نتانیاهو مشهور است، نقشه یایجی را در تیتر یک عنوان قرار داده و استدلال می کند که ترکیه مناسب ترین آدرس برای ترانزیت گاز است.

داغلی در مقاله خود ذکر کرد که اسرائیل در مدیترانه شرقی گام هایی علیه ترکیه برداشت، اما همه اینها با ضد حمله روبرو شدند. بنابراین اسرائیل سرانجام باید به ترکیه نزدیک شود و نقشه جهاد یایجی را در زمینه مناطق صلاحیت دریایی بین ترکیه و اسرائیل به عنوان دستور کار بپذیرد. چرا که بدون ترکیه، ایجاد معادله جدید در خاورمیانه و ترسیم نقشه تجاری در مدیترانه شرقی دشوار است.

مناسبات تجاری

مبادلات تجاری بین ترکیه و رژیم صهیونیستی بر اساس فعالیت یک کمیسیون مشترک موسوم (KEK) مدیریت می شود و حجم مبادلات، همواره رو به افزایش بوده است.

2016 میلادی 4 میلیارد و 341 میلیون دلار.

2017 میلادی 4 میلیارد و 913 میلیون دلار.

2018 میلادی 5 میلیارد و 609 میلیون دلار.

2019 میلادی 6 میلیارد و 99 میلیون دلار.

2020 میلادی 6 میلیارد و 201 میلیون دلار.

البته در تمام این سالیان، تراز تجاری به نفع ترکیه بوده و معمولاً حجم صادرات به اسراییل، دو برابر واردات از این رژیم بوده است.

ترکیه به اسرائیل خودرو سواری، محصولات آهن و فولاد و انواع سیم و کابل صادر می کند و در مقابل، روغن های نفتی، پلیمر و برخی تجهیزات تولید برق را وارد می کند. ذکر این نکته لازم است که چندین برند مشهور خودروهای آسیایی، آمریکایی و اروپایی در ترکیه مونتاژ می شوند و منظور از صادرات خودرو، اشاره به خودروهای مونتاژی است.

علاوه بر تجارت، توریسم نیز برای ترکیه اهمیت بسیاری دارد و میزان ورود گردشگران از مناطق اشغالی به ترکیه در چند سال اخیر به این شکل بوده است:

2016 میلادی 294 هزار نفر.

2017 میلادی 380 هزار نفر.

2018 میلادی 443 هزار نفر.

خطوط هوایی ترکیش ایرلاین تنها در سال 2018 میلادی، سهم قابل توجهی از بازار سفرهای هوایی اسراییل را از آنِ خود کرده و 1 میلیون و 86 هزار نفر را از اسرائیل به نقاط مختلف جهان منتقل کرده و صاحب عنوان حمل بیشترین مسافر در میان ایرلاین های خارجی فعال در اسرائیل بوده است.

در پایان باید گفت، دولت اردوغان بر اساس یک مشی و رویکرد عملگرایانه، از سویی تلاش می کند تا با رژیم صهیونیستی، به سمت عادی سازی روابط برود و در دیگر سو، به دنبال آن است که با گروه های فلسطینی ارتباط مداوم داشته باشد. اما این رویکرد، در داخل ترکیه هم مخالفینی دارد که معتقدند چنین اقدامی، منطبق با شعارها و مواضع پیشین نیست.