شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور پیشران توسعه صنعت کشور، در حالی مدت‌هاست نقش خود را در اقتصاد پیداکرده‌اند که باوجود ظرفیت‌های زیادی که دارند، با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. یکی از این چالش‌ها، تامین منابع توسط نهادهای مالی از جمله بانک‌ها، صندوق‌ها و... است.
باید قبول کرد برای اینکه یک ایده و دانش بتواند به یک محصول تبدیل شود، باید بانک و سرمایه‌گذار در کنار شرکت دانش‌بنیان قرار گیرند تا امکان تجاری‌سازی محصول فراهم شود که قطعا بنگاه‌های مالی می‌توانند از طریق فراهم کردن خدمات مالی اعتباری و غیراعتباری، تسهیل صدور ضمانت‌نامه و تسهیل نقل‌و‌انتقال پول به شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه کمک کنند.
معاون توسعه بازار صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات و فناوری شریف معتقد است: خوشبختانه با تدابیر اندیشیده‌شده در صندوق شریف توانستیم بخشی از این چالش‌ها را برطرف کنیم، اما قطعا برای اینکه مسیر شکوفایی این شرکتها هموارتر شود، نیاز است تا نهادهای حمایتی ازجمله دولت و مجلس در بحث تامین منابع، از بانک‌ها و صندوق‌ها حمایت ویژه‌ای داشته باشد تا در شرایط کنونی که کشور در حوزه‌های مختلف نیازمند واردات تجهیزات یا مواد اولیه از خارج از کشور است، رشد شرکت‌های دانش‌بنیان بتواند به استقلال کشور کمک کند.
امین رئیسی با بیان اینکه حمایت‌های صندوق‌های پژوهش و فناوری از اکوسیستم نوآوری در کشور می‌تواند اقدام بسیار موثری باشد، یادآور شد: طی سال‌های اخیر رشد اقتصاد شرکت‌های دانش‌بنیان خوب بوده و این شرکتها با ارائه ایده‌های نو گام موثری در توسعه اقتصادی کشور برداشته‌اند و هرروز شاهد رونمایی از ایده‌های برتر شرکت‌های دانش‌بنیان هستیم، اما هنوز در این بخش کار زیادی داریم. وی بر این باور است که قطعا دستیابی به چشم‌اندازی که کشور برای رشد صنایع دانش‌بنیان مشخص کرده نیاز به حمایت‌های بیشتری دارد و در این مسیر باید رویکردها تغییر کند تا استفاده از خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان به شکلی بهتر در کشور جا بیفتد و این شرکتها بازوی پیشران اقتصاد دانش‌بنیان و مقاومتی قرار گیرند.
رئیسی در همین راستا به فعالیت صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات و فناوری شریف (دانش‌بنیان) به‌عنوان یکی از نخستین صندوق‌های پژوهش و فناوری که موفق به دریافت مجوز براساس ماده ۱۰۰ قانون برنامه سوم توسعه کشور شده است، اشاره کرد و گفت: این صندوق توانسته در بیش از یک دهه فعالیت در این حوزه نقش و اثرگذاری خوبی داشته باشد و برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدامات مناسبی انجام دهد.
معاون توسعه بازار صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات و فناوری شریف یکی از مزایای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را افزایش راندمان تولید و درآمد این شرکتها عنوان کرد و گفت: این صندوق به‌عنوان نهاد تامین مالی در قالب سه خدمت، یعنی ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، صدور انواع ضمانت‌نامه‌های پیمانکاری و اعتباری برای این شرکتها و سرمایه‌گذاری خطرپذیر روی حوزه فناور اقدام می‌کند.
وی با بیان اینکه حدود ۹۰درصد خدماتی که صندوق شریف ارائه می‌کند مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان است، یادآور شد: به‌تدریج با شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان و قانون حمایت از این شرکتها و همچنین تاسیس صندوق نوآوری و شکوفایی برای ارائه خدمات به این شرکتها، صندوق‌های پژوهش فناوری از جمله صندوق شریف، خدمات‌دهی‌شان به سمتی حرکت کرد که اولویت را حمایت از این شرکتها گذاشتند.
رئیسی با اعلام این مطلب که در حال حاضر بیش از ۶ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور وجود دارد که حجم فروش سالانه آنها براساس آمارهای غیررسمی در سال ۱۳۹۹ بیش از ۲۰۰هزار میلیارد تومان بوده است، یادآور شد: با توجه به رویکردی که در کشور در جهت حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به وجود آمده است، با فرض تداوم رشد فروش این شرکتها در پنج سال آتی سهم اقتصاد دانش‌بنیان تا ۱۴۰۴ به حدود ۱۵درصد GDP در گام اول خواهد رسید. همچنین با تداوم این رشد تا سال ۱۴۰۹ تحقق ۳۰درصدی سهم دانش‌بنیان‌ها از اقتصاد کشور حاصل خواهد شد. وی با بیان اینکه برای تحقق رشد در گام اول باید تعداد شرکتها تا ۱۴۰۴ به حدود ۴۲ هزار شرکت دانش‌بنیان برسد، افزود: برای پشتیبانی این برنامه در حوزه تامین مالی باید شبکه بانکی و صندوق‌ها خود را برای اعطای تسهیلات به میزان ۴۴۳هزار میلیارد تومان آماده کنند. اگر طول دوره اعطای تسهیلات را یک سال و نیم فرض کنیم، حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان منابع برای اعطای تسهیلات، مورد نیاز است که از محل منابع صندوق توسعه ملی به‌واسطه بانک‌ها و صندوق نوآوری و شکوفایی باید تامین شود.
وی با اشاره به رشد قابل‌توجه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها در کشور تاکید کرد: درصورتی‌که حمایت‌ها را از این شرکتها افزایش دهیم، به نتایج ارزشمندی دست خواهیم یافت. وجود نهادهای مالی همچون بانک‌ها و صندوق‌ها در کنار این شرکتها، باعث می‌شود تا مسیر رشد آنها تسهیل شود و خدمات مالی هم که می‌گیرند ارزان‌قیمت باشد.
وی معتقد است: در تلاش هستیم تا هزینه مالی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان کاهش دهیم تا روند توسعه اقتصادی دانش‌بنیان‌ها در کشور سرعت بیشتری به خود بگیرد. برای تحقق این هدف، باوجود افزایش تعداد شرکتها و بزرگ شدن سایز شرکتها برای اینکه صندوق‌ها و نهادهای مالی بتوانند از این بخش حمایت بهتری کنند و این منابع ارزان‌قیمت را در اختیار آنها قرار دهند، قطعا به پشتوانه مالی قوی‌تری نیاز است که دراین‌بین نقش دولت و مجلس بسیار حائز اهمیت است.
به گفته وی، اعطای خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان یک موضوع است، اما ارائه خدمات تسهیل‌شده و ارزان‌قیمت و به‌موقع، موضوع دیگری است که برای تحقق آن نیاز است تا نهادهای حمایتی بالاسری نقششان را در این بخش پررنگ کنند. آنچه ما در صندوق شریف در سال‌جاری برای مسیر رشد این شرکتها ترسیم کردیم، بیشتر وابسته به منابع مالی است. اگرچه بر این باوریم در کنار این مهم، باید قوانین و مصوباتی که اعمال می‌شود، برای این شرکتها تسهیل شود.
به گفته معاون توسعه بازار صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات و فناوری شریف، از دیگر خدماتی که صندوق‌ها می‌توانند به دانش‌بنیان‌ها ارائه دهند، صدور انواع ضمانت‌نامه‌های پیمانکاری و اعتباری است که به نظر می‌رسد اگرچه این فرآیند نسبت به گذشته تسهیل شده است، اما ما هنوز در این بخش جای کار داریم و باید نسبت به صندوق‌های پژوهش و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان اعتمادسازی بیشتری صورت گیرد.
رئیسی با بیان اینکه در گذشته شرایط این‌گونه بود که اگر صندوق تصمیم به ارائه خدمت ضمانت‌نامه به شرکت دانش‌بنیان را داشت یا می‌خواست ضمانت‌نامه صادر کند، ابتدا این ضمانت‌نامه‌ها باید مورد پذیرش نهادهای ذی‌نفع و سازمان‌های دولتی قرار می‌گرفت که این موضوع خود به یک چالش بزرگ تبدیل شده بود. این چالش‌ها خوشبختانه تقریبا با مصوبات دولت کمتر و در حال برطرف شدن است، اما نیاز است تا دولت و مجلس در کاهش بوروکراسی‌ها و آسان‌سازی فرآیندها تصمیمات جدی‌تری بگیرد. به گفته این کارشناس، یکی از موضوعات مهمی که به رشد دانش‌بنیان‌ها در کشور می‌انجامد، تزریق به‌موقع منابع است، گفت: پیچیدگی بانک‌ها در ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان باعث شده این شرکتها از صندوق‌ها، انتظار حمایت بیشتری داشته باشند که اگر صندوق‌ها نتوانند خدمات مالی را به‌موقع در اختیار این بخش قرار دهند، قطعا مسیر رشد برای این بخش با دشواری‌های زیادی همراه خواهد بود.
وی تصریح کرد: اغلب این شرکتها تضامین و وثایق ملکی قوی ندارند که بتوانند آن را در رهن بانک قرار دهند، بنابراین ما در صندوق توسعه صادرات و فناوری شریف تلاش کرده‌ایم این شرایط را بهبود ببخشیم و بوروکراسی‌ها را تسهیل کنیم.
معاون توسعه بازار صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات و فناوری شریف با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به سایر شرکتها، با کمترین معوقات روبه‌رو هستند، گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان با وجود مسیر سختی که با آن همواره روبه‌رو بوده‌اند، اما تلاش کرده‌اند تا با تولید محصولات مناسب، با شرکت‌های خارجی و واردکننده‌ها به رقابت بپردازند. قطعا متقاعد کردن کارفرمایان و خریداران برای خرید این‌گونه محصولات، کار دشواری است که به نظر می‌رسد شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند در این مسیر خوب عمل کنند و این اعتمادسازی را به وجود آورند. وی با بیان اینکه به جرات می‌توان گفت که اگر شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت شوند و تعدادشان بیشتر شود، می‌توانند ۱۵درصد از GDP کشور را تا سال ۱۴۰۴ پوشش دهند، تصریح کرد: این شرکتها توانسته‌اند در شرایط تحریمی و محدودیت‌ها، محصولاتی را تولید کنند که جایگزین محصولات تحریمی شود. به عبارتی این شرکتها در حوزه دارو، نفت و گاز، خدمات پزشکی و... توانایی رقابت با محصولات خارجی را دارند که این گام موثری برای خودکفایی کشور خواهد بود. به گفته رئیسی، دنیا درحال‌توسعه و تغییر است و شرکت‌های دانش‌بنیان در این مسیر به‌خوبی توانسته‌اند نقش‌آفرینی کنند. کشور ما هم باید به سمت کسب‌وکارهای نو حرکت کند و این نیازمند تحول ساختاری در تمامی بخش‌هاست. وی تصریح کرد: تجربه نشان داده در این سال‌ها حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، زیانی متوجه هیچ نهاد یا بخشی نکرده است و حتی زمینه توسعه بخش اقتصاد را نیز فراهم کرده است. از این‌رو هرچه حمایت‌ها افزایش یابد، مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی در کشور نیز بیشتر خواهد شد و تحقق این هدف خیلی دور از انتظار نیست و می‌توان با حمایت همه‌جانبه بخش‌ها و نهادها آن را عملیاتی کرد.