نگاهی به محورهای دیدار اردوغان و بایدن؛ زوایای آشکار و پنهان مذاکرات

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رسانه های ترکیه برای دیدار اردوغان و بایدن، روزشماری می کنند. امروز نیز بسیاری از روزنامه های چاپ آنکارا، عکس اردوغان و بایدن را در صفحه نخست گنجاندند.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، انگلیس را به عنوان مقصد نخستین سفر خارجی دوران ریاست جمهوری اش انتخاب کرده و برای شرکت در نشست جی 7 و دیدار با نخست وزیر بوریس جانسون و ملکه الیزابت به لندن رفته و قرار است در ادامه، برای حضور در دو نشست سران ناتو و اروپا – آمریکا به بروکسل پایتخت بلژیک برود و در حاشیه نشست ناتو، با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز دیدار و گفتگو کند.

از اختلاف تا همکاری

جین ساکی، سخنگوی کاخ سفید درباره اولین سفر خارجی جو بایدن رئیس ‌جمهور آمریکا در تاریخ 14 ژوئن گفت: «رئیس جمهور بایدن در اولین سفر خارجی خود دیدار با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را در اولویت قرار داده‌ است، این فرصتی برای دیپلماسی رو در رو خواهد بود».

وی در پاسخ به سوال انتظارات از نشست دو جانبه اردوغان و بایدن در 14 ژوئن در بروکسل گفت: «این ارتباط و دیدار با یک شریک ناتو است، فرصت‌ هایی وجود دارد که احساس می کنیم باید به همکاری سازنده ادامه دهیم، از سوی دیگر در برخی موارد اختلاف نظر جدی داریم».

ساکی در مورد موضوعات گفتگوی اردوغان و بایدن افزود: «هر چه زمان جلسه نزدیک ‌تر می‌ شود از جزئیات بیشتری باخبر خواهیم شد».

با آن که مدت زمان دیدار روسای جمهور ترکیه و آمریکا، نیم ساعت اعلام شده، اما قرار است 9 موضوع در این دیدار مورد گفتگو و بررسی قرار بگیرد.

9 سرفصل مهم دیدار اردوغان – بایدن

روزنامه حریت از قدیمی ترین روزنامه های چاپ آنکارا که در چند سال گذشته رفته رفته از یک روزنامه منتقد حزب عدالت و توسعه به روزنامه طرفدار این حزب تبدیل شده، امروز در تیتر و عکس صفحه نخست، دیدار پیش روی روسای جمهور ترکیه و آمریکا را به عنوان خبر مهمی قلمداد و اعلام کرده که در این دیدار، 9 موضوع مهم مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

حریت از این موضوع خبر داده که دیدار اردوغان و بایدن، میلادی نو و تولدی دیگر در تاریخچه روابط آنکارا – واشنگتن خواهد بود. اما بسیاری از تحلیل گران سیاسی ترکیه بر این باورند که با توجه به حجم و تعداد موارد اختلاف سیاسی، نباید از این دیدار، انتظار عجیب و غریبی داشت.

1.اهمیت موشک های اس 400 روسی: اغلب کارشناسان سیاسی در این موضوع متفق القول هستند که نزدیک شدن ترکیه به روسیه و خرید سامانه موشکی اس 400 از مسکو موضوع مهمی است که آمریکا و ناتو را نگران کرده و این اقدام تیم اردوغان، بر روابط آنکارا- واشنگتن تاثیر منفی گذاشته است.

انتظار می رود که در دیدار بین اردوغان و بایدن، راهکارهایی با تیم بایدن در میان گذاشته شود که جزئیات آن در رسانه ها منتشر نشده است. اما دست کم همگان می دانند که ترکیه در نصب و استفاده از اس 400 ثابت قدم است و از دیگر سو، پنتاگون نیز این موضوع را غیرقابل قبول می داند.

2.هم اف 35 می خواهیم هم پاتریوت: آمریکا، عملاً چند مقام دفاعی ارشد ترکیه را ذیل قانون موسوم به «تحریم معامله گران با دشمنان آمریکا» (CATSA) در لیست تحریم تسلیحاتی قرار داده و حاضر نیست به آنکارا جنگده اف 35 بفروشد.

اما ظاهراً تیم اردوغان، راهکارهایی پیدا کرده و امیدوار است نه تنها چند فروند اف 35 از بایدن بگیرد بلکه در آینده ای نزدیک، فروش سامانه موشکی پاتریوت به ترکیه، بررسی شود. ولی واقعیت این است که این خواسته و هدف ایده آل تیم اردوغان، علاوه بر راضی کردن خود بایدن، 3 پیش نیاز جدی دیگر دارد: الف) تعداد قابل توجهی از سناتورهای هر دو جریان دموکرات و جمهوری خواه، علیه ترکیه موضع گرفته اند و آنکارا باید راهی پیدا کند تا به کمک لابی گران، سناتورها دست از مخالفت با ترکیه بردارند. ب) کارشناسان ارشد پنتاگون، نگرش سختگیرانه  خاصی به ترکیه دارند. ج) ترکیه باید علاوه بر خود آمریکا، همراهی و اجماع نظر دیگر اعضای ارشد ناتو را نیز به دست بیاورد.

3.به ی.پ.گ و نهادهای اقماری پ.ک.ک، سلاح و آموزش ندهید: به جرات  می توان گفت، رویکرد آمریکا نسبت به کردهای زیر مجموعه نهادهای اقماری پ.ک.ک، دست انداز بلند و مهمی بر سر راه روابط آنکارا – واشنگتن است. تیم بایدن، حمایت تسلیحاتی از این نهادها را ذیل بودجه پنتاگون تعریف کرده و بعید است در این مورد، توافق خاصی بین اردوغان و بایدن حاصل شود.

4.کودتاگران را بیرون کنید: آنکارا از زمان کودتای نافرجام سال 2016 میلادی تاکنون، همواره از آمریکا خواسته فتح الله گولن را به ترکیه بازگرداند یا او را به یک کشور آفریقایی بفرستد. اما واشنگتن این خواسته را نپذیرفته و هنوز هم چندین مدرسه و مرکز فرهنگی تحت امر گولن در چند ایالت آمریکا فعال هستند. نه تنها بیرون راندن گولن، یک مساله قضائی پیچیده است، بلکه ممنوعیت فعالیت مدارس گولنی هم برای آمریکایی که با ادعاهای پوچ حمایت از دموکراسی مشهور است، در عمل میسر نیست.

5.دیگر ابعاد پرونده سوریه: یکی از مهم ترین ویژگی های اختلافات آنکارا – واشنگتن در پرونده سوریه، این است که آنها فقط و فقط در مورد کردهای تحت امر پ.ک.ک اختلاف نظر دارند اما در مورد دیگر مسائل مرتبط با آینده سیاسی سوریه، هم نظر هستند. به همین خاطر، مسائل مربوط به ادلب، آوارگان، تسلیح مخالفین اسد و همکاری های امنیتی سیا و میت، از دیگر محورهای گفتگوی آتی بایدن و اردوغان خواهد بود.

6.تحولات لیبی: برخلاف تصمیم و اقدام آمریکای دوران اوباما، ترامپ در مورد لیبی اقدام خاصی انجام نداد و حالا هم شواهد نشان دهنده این است که آمریکا، قصد مداخله مستقیم و ورود به رقابت تنگاتنگ ندارد. با این حال، با توجه به اهمیت نفوذ روسیه در لیبی و مرتبط شدن بازیگرانی همچون مصر و فرانسه، نقش ترکیه در لیبی، برای آمریکا نیز مهم است و بایدن و اردوغان در این مورد هم صحبت خواهند کرد.

7. شرق مدیترانه: بررسی تحولات شرق مدیترانه، یکی از مهم ترین ابعاد اختلاف نظرهای واشنگتن و آنکارا است. اهمیت ژئواستراتژیک شرق مدیترانه و نقش بازیگرانی همچون یونان، قبرس، رژیم صهیونیستی، مصر و صد البته محور مقاومت و روسیه، این حوزه را به یکی از مهم ترین و حساس ترین حوزه های تنازع منافع شرق و غرب تبدیل کرده و تیم جو بایدن، بر روی آن به گونه ای زوم کرده که از سویی، با قدرت نمایی ترکیه در برابر قبرس و یونان مخالف است و از دیگر سو، نگران آن است که روسیه در این منطقه مهم، بیش از پیش، قدرتمند شود.

8.بایدن، قره باغ و ارمنستان: آنگونه که جیک سالیوان مشاور عالی امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرده، مساله قره باغ نیز یکی از موضوعات مهم گفتگوهای بایدن و اردوغان خواهد بود. هنوز مشخص نیست که بایدن در این مورد، چه خواسته روشنی دارد. اما او با اقدامی که در مورد به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه انجام داد، دِین خود را به لابی رای دهندگان ارمنی به جا آورد و حالا نوبت آن فرا رسیده که بر روی ارض واقع، در مورد ماهیت همکاری ترکیه با روسیه و جمهوری آذربایجان و چند و چون احتمال عادی سازی روابط ترکیه و ارمنستان، اظهار نظر کند.

9.پیش به سوی یکصد میلیارد دلار: حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و آمریکا در حال حاضر در مرز 20 میلیارد دلار است و تراز تجاری با اختلافی ناچیز به نفع ترکیه است. به عبارتی دیگر، ترکیه کمی بیش از 10 میلیارد دلار کالا به آمریکا می فرستد و این رقم برای بخش تجارت و صنایع ترکیه، چندان دلخوش کننده نیست.

هدف گذاری آنکارا برای ارتقای تجارت با آمریکا، تلاش برای رسیدن به حجم مبادلات یکصد میلیارد دلاری است و اگر چه این موضوع در گزارش حریت، ردیف نهم موضوعات گفتگو آتی اردوغان و بایدن قرار گرفته، اما واقعیت این است که اختلافات در حوزه های دیگر در میان مدت حل نمی شوند اما به رغم تمام آن اختلافات، تلاش برای افزایش حجم مبادلات، دور از دست نیست و شاید تسهیل این مسیر، مهم ترین دستاورد احتمالی دیدار اردوغان با بایدن باشد.

سه تبصره مهم: روزنامه حریت، به عنوان یک روزنامه وابسته به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، عامدانه از کنار سه موضوع مهم دیگر گذر کرده و به آنها اشاره نکرده است: اول این که بررسی تحولات مربوط به ایران و مذاکرات هسته ای و نقش و موقعیت کشورمان در منطقه، یکی دیگر از موضوعات گفتگوی بایدن و اردوغان خواهد بود. دوم این که آمریکا آشکارا اعلام کرده که در حوزه های حقوق بشری و دموکراسی انتقادات و انتظاراتی از ترکیه دارد و نکته سوم این است که ترکیه قصد دارد در مورد افغانستان، با آمریکا چانه زنی کند و پس از خروج نیروهای آمریکایی، نقش امنیتی جدیدی در افغانستان بر عهده بگیرد.