تهدیدات ترکیه و پ.ک.ک در عراق؛ مصادره به مطلوب شرایط بغداد و اربیل از سوی آنکارا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر، باز هم اخبار مربوط به حملات ترکیه و درگیری های پ.ک.ک، به تیتر یک اغلب رسانه های عراق و ترکیه تبدیل شد.

ارتش ترکیه با حملات هوایی و بمباران توسط جنگنده ها، هلی بُرن و استفاده از نیروهای کماندویی و همچنین با استفاده از پهپاد، به عمق خاک عراق و اقلیم کردستان حمله می کند و پ.ک.ک نیز که گویی به تمام معنی در گوشه رینگ قرار گرفته و زمین گیر شده، برای حفظ بقای خود، با خشونت، واکنش های آنارشیستی و حملات غیرقابل پیش بینی، مشکل را دو چندان کرده است.

همه این ها در حالی است که عراق در آستانه برگزاری انتخابات است و به عنوان کشوری که به تازگی از میدان مبارزه با یک گروه تروریستی – تکفیری خطرناک به نام داعش خارج شده، معضلات سیاسی – امنیتی و اقتصادی فراوانی دارد، به خاطر تبعات و پیامدهای جنگ ترکیه و پ.ک.ک، ناچار است بخش مهمی از توان و تمرکز خود را برای رفع این مشکلات به کار بگیرد.

اما واقعیت این است که ترکیه، شرایط سخت و دشوار عراق را مصادره به مطلوب کرده و در میدان عمل، بهایی برای حاکمیت سیاسی و تمامیت ارضی این کشور همسایه قائل نیست و همه این ها به این دلیل است که پ.ک.ک، با حملات خود، فرصت و بهانه ای طلایی در اختیار ترکیه گذاشته که شرایط را برای دولت مرکزی و اقلیم کردستان، سخت تر کند و از هر دو، امتیاز بگیرد.

به عبارتی دیگر، حضور شاخه نظامی پ.ک.ک در مناطق گسترده ای از اقلیم کردستان و برخی نقاط متنازع علیها، دردسرهای امنیتی و هزینه های سنگینی بر دست اربیل و بغداد گذاشته و ترکیه نیز به این بهانه، به راحتی حاکمیت عراق را نادیده می گیرد.

حمله پ.ک.ک به نیروهای پیشمرگ

در آخرین نمونه از اقدامات خشن و بی حساب و کتاب شاخه نظامی پ.ک.ک، 5 تن از نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان در یک کمین در استان دهوک کشته و 7 تن از آنان نیز مجروح شدند.

کارشناسان بر این باورند که دلیل اصلی این حمله، تلاش پ.ک.ک برای تداوم حضور در منطقه استراتژیک و سوق الجیشی گارا و متینا است و نمی خواهد نیروهای تحت امر بارزانی، در آنجا حضور پیدا کنند. چرا که اگر پ.ک.ک این منطقه را از دست دهد، از مرز ترکیه دور شده و ضعیف تر می شود و به سوی کوهستان قندیل جارو شده و در یک گوشه بن بست، گیر خواهد افتاد.

جالب اینجاست که پس از حمله پ.ک.ک به نیروهای پیشمرگ، بسیاری از احزاب اقلیم کردستان عراق، در این مورد سکوت کرده و واکنش خاصی نشان ندادند. چرا؟

به این دلیل که در اقلیم کردستان عراق، دیدگاه واحد و منسجمی در مورد پ.ک.ک و ترکیه وجود ندارد و این مساله نیز تحت الشعاع رقابت های داخلی و تنازع منافع سران جریانات سیاسی قرار گرفته است.

به گونه ای که حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی، به شدت ضد پ.ک.ک و با ترکیه دوست است، اما اتحادیه میهنی به رهبری خاندان طالبانی، با پ.ک.ک دوست و با ترکیه دشمن است.

جنبش تغییر یا گوران نیز خود را به پ.ک.ک و اوجالان نزدیک می بیند و در نتیجه، به خاطر اختلاف منافع، شرایط مساعدی برای ترکیه به وجود می آید که از سویی پ.ک.ک را تضعیف کند و از دیگر سو، آتش اختلاف بین جریانات کُردی اقلیم کردستان عراق را تشدید کرده و امتیازات جدیدی برای ترکمان ها بگیرد.

اختلاف نظر احزاب کُرد عراق در مورد ترکیه و پ.ک.ک، حتی در سطح مقامات عالی آنان در بغداد نیز مشهود است. به عنوان مثال برهم صالح رئیس جمهور کُردزبان عراق، در توییت خود برای محکوم کردن حملات ترکیه به مناطق مرزی و به آتش کشیدن جنگل های کردستان، حتی حاضر نشد از کلمه ترکیه یا کشور بیگانه استفاده کند.

در بیانیه دفتر ریاست جمهوری در مورد تهدیدات پ.ک.ک علیه نیروهای پیشمرگ نیز، برخلاف روال معمول، بیانیه از زبان مسئول بخش اطلاع رسانی دفتر ریاست جمهوری منتشر شد و در آن اثری از امضا و نام برهم صالح نبود.

به این دلیل که برهم صالح، عضو حزب اتحادیه میهنی است و در شرایطی که دو رئیس مشترک این حزب یعنی بافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی با پ.ک.ک دوست هستند و با ترکیه خصومت دارند، برهم صالح نمی تواند برخلاف خواست حزب خود عمل کند.

در سوی دیگر ماجرا نیز، پارتی یا حزب دموکرات به رهبری مسعود بارزانی، رفاقت نزدیکی با ترکیه دارد و به خاطر منافع اقتصادی و دوستی با مقامات ترکیه، حاضر نیست آشکارا علیه آنکارا موضع بگیرد.

در چنین شرایطی، مسئولین و مقامات بغداد نیز حق دارند از خود بپرسند: در شرایطی که خود مقامات سیاسی و اجرایی اقلیم کردستان حاضر نیستند در برابر ترکیه موضع بگیرند، بغداد چرا هزینه بدهد؟

دستاوردهای ترکیه در جنگ با پ.ک.ک

در شرایطی که تنها چند روز از کشته شدن صوفی نورالدین از قدیمی ترین و مهم ترین فرماندهان شاخه نظامی پ.ک.ک سپری نشده بود، سرویس اطلاعاتی میت توانست سلمان بوزکر مسئول سیاسی و نظامی کمپ مخمور را هم به دام انداخته و او و همراهانش را از بین ببرد.

این نشان می دهد که از سویی، ترکیه به دلیل استفاده از پهپاد و برتری اطلاعاتی، به راحتی افراد برجسته پ.ک.ک را از میان بر می دارد و از دیگر سو، استفاده از خودرو، صحبت با تلفن همراه و بی توجهی به مخفی کاری در پ.ک.ک به اوج رسیده و این از نشانه های از هم پاشیدگی داخلی و سازمانی است.

اگر چه بخش اعظم موفقیت های ترکیه در مبارزه با ترور، به خاطر برتری نظامی و اطلاعاتی است، اما این واقعیت را نیز نباید از یاد ببریم که ترکیه در حملات خود، کوچک ترین توجهی به حفظ جان غیرنظامیان در عراق ندارد.

تاکنون بر اثر حملات ترکیه، ده ها روستایی جان خود را از دست داده اند، ده ها روستا تخلیه شده اند و بخش قابل توجهی از اراضی، باغ و مزارع و جنگل های مناطق مرزی عراق، در آتش سوخته اند و آنکارا هیچگاه در قبال این اقدامات جوابگو نبوده است.

آمریکا چه می گوید؟

کنسولگری آمریکا در اربیل، به تندی علیه پ.ک.ک موضع گرفت و حملات این گروه تروریستی به نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق را محکوم و اعلام کرد که با تمام قدرت، از همپیمانان پیشمرگ، حمایت خواهد کرد. اما همین آمریکا، اندکی آن سوتر از مرز عراق و ترکیه و در مناطق کردنشین شمال سوریه، به شکل جدی با نهادهای اقماری پ.ک.ک ارتباط دارد و نه تنها از آنان پشتیبانی می کند، بلکه اختصاص مبلغی برای تسلیح و تجهیز گروه اقماری پ.ک.ک در شمال و شرق سوریه یعنی «نیروهای سوریه دموکراتیک» (SDF) را در بودجه سالانه پنتاگون گنجانده است.

حال و روز کنونی پ.ک.ک

سردادستان دادگاه جمهوری ترکیه یک بار دیگر درخواست خود را برای تعطیل کردن دائمی حزب اتحاد دموکراتیک خلق ها (ه.د.پ) برای دادگاه قانون اساسی ترکیه فرستاده و علاوه بر آن، از دادگاه مزبور خواسته برای 565 نفر از سران و مقامات رده های مختلف این حزب در سراسر ترکیه حکم ممنوعیت فعالیت حزبی و سیاسی صادر شود.

چنین اقدامی، راه را بر چانه زنی و معاملات سیاسی نهادهای اقماری پ.ک.ک در داخل ترکیه خواهد بست. این در حالی است که استفاده گسترده و مداوم از پهپادهای مسلح، رصد اطلاعات زمینی و هوایی و استفاده از تجیهزات نوین و شبکه های جاسوسی محلی، کاری کرده که پ.ک.ک توان کوچک ترین تحرک عملیاتی علیه ترکیه نداشته باشد و در شرایطی که در هر بمباران و حمله ترکیه چندین عضو آن کشته شده و برخی نیز تسلیم می شوند، ورودی به سازمان عملاً متوقف شده و پیوستن جوانان تازه نفس به پ.ک.ک، به رقم صفر نزدیک تر می شود.

شاید این همان نقطه ای است که می توان آن را مرگ تدریجی پ.ک.ک نام نهاد. چنین چیزی ممکن است در درازمدت به نفع ترکیه باشد اما قطعاً در عراق و اقلیم کردستان عراق، شرایط سختی برای دولت مرکزی و مقامات محلی ایجاد خواهد کرد و اقدامات و حملات کور و آنارشیستی پ.ک.ک، قابل کنترل نخواهد بود.

در پایان باید گفت، تداوم حضور پ.ک.ک در خاک اقلیم کردستان و مناطق متنازع علیها در عراق، به یک معضل امنیتی و معمای حقوقی تبدیل شده است.

این در حالی است که پ.ک.ک هیچگونه استراتژی و هدف خاص و روشنی ندارد و با اقدامات آنارشیستی خود، نه تنها به نفع کردها عمل نمی کند، بلکه بهانه به دست ترکیه داده و با کنش های تحریک آمیز خود، کاری می کند که روستاییان و غیرنظامیان اقلیم کردستان عراق بر اثر حملات هوایی ترکیه کشته شوند، ده ها روستا در استان دهوک تخلیه شده و جنگل ها و مزارع و باغ ها به آتش کشیده شده و مناطق ناامن شوند و در عین حال، کردهای سوریه نیز به راحتی در معرض تهدیدات و حملات ترکیه قرار بگیرند.

با این وجود، احزاب اصلی اقلیم کردستان عراق، دیدگاه واحد و منسجمی ندارند و به خاطر تنازع منافع، هیچگاه در برابر ترکیه، موضع مشترک و مستحکمی نمی گیرند و این مساله، تبعات سیاسی و امنیتی ناگواری برای اکنون و آینده عراق به دنبال دارد.

در همین حال، پاشنه آشیل اصلی ترکیه این است که همکاری آمریکا با نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه، مساله ای است که می تواند مانع از نابودی کامل پ.ک.ک شود.