نگاهی به مصاحبه تلویزیونی رئیس جمهور ترکیه؛ رمزگشایی از بیم و امید اردوغان– بخش ۱

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، شب گذشته، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه در شبکه تلویزیونی دولتی تی.آر.تی، در یک مصاحبه زنده، به سوالات 5 تن از خبرنگارانی پاسخ داد که همه آنان از روزنامه نگاران شناخته شده هوادار حزب حاکم هستند.

اردوغان در این مصاحبه مفصل، به موضوعات و مسائلی پرداخت که اصلی ترین سرفصل های سیاست داخلی و خارجی ترکیه را تشکیل می دهند.

تسنیم تلاش می کند تا در یک گزارش دو قسمتی، ابتدا به موضوعات سیاست داخلی و مسائل اقتصادی طرح شده در مصاحبه رئیس جمهور ترکیه بپردازد و در بخش پایانی، رویکرد سیاست خارجی اردوغان و دولت او را ارزیابی کند.

اردوغانِ 67 ساله، در این مصاحبه تلویزیونی، همچون سابق، پرشور و پرانرژی نبود و مقداری خسته و کم رمق به نظر می رسید. با این حال، به دقت به سوالات پاسخ داد، ولی در مورد سوالات اقتصادی، همچنان که انتظار می رفت، بیشتر به بیان موفقیت های اقتصادی حزب و دولت خود اشاره کرد و بخش مهمی از مصاحبه، به بیان نظرات او در مورد سیاست خارجی و روابط ترکیه با کشورهای دیگر، اختصاص پیدا کرد.

گذرِ آرام از کنار اقتصاد

نخستین پرسش در مورد چند و چون مبارزه دولت اردوغان با ویروس کرونا بود. پاسخ کوتاه اردوغان نشان داد که بخش مهمی از نگرانی های او در مورد کرونا رفع شده و توضیحات تکمیلی بعدی فخرالدین کوجا وزیر بهداشت کابینه اردوغان نیز نشان داد که ترکیه می خواهد در اواخر سپتامبر، به تمامی ماسک را کنار بگذارد. چرا که بخش مهمی از واکسن های خریداری شده، وارد کشور شده و از این بابت مشکلی ندارد.

اما واقعیت این است که شرایط اقتصادی دوران کرونا، ابزارهای مهم و تاثیرگذاری در اختیار مخالفین اردوغان قرار داد و توانستند با بیان انتقاد از مشی دولت، بخشی از محبوبیت ائتلاف جمهور (اردوغان - باغچلی) را به چالش بکشند.

آنان در این مسیر بر 3 شعار استراتژیک تمرکز کردند:

1.دولت خود را از ملت جدا می داند و با خسیس بازی ها و ناخن خشکی های خود، کاری کرده که بخش مهمی از جامعه گرسنه بمانند و صدها هزار تن از اصناف، ورشکست شوند.

2.دولت در کار خرید و واردات واکسن، شتاب زده عمل کرده و به جای آن که مسائل را به شکل شفاف با مردم در میان بگذارد، دست به سیاسی کاری زده و کسب امتیاز از روسیه و چین را بر سلامت مردم، ترجیح داده است.

3.رئیس جمهور و وزیر بهداشت، در تصمیم گیری در مورد قرنطینه و محدودیت ها، به توصیه دانشمندان و پزشکان اعتنا نمی کنند و راساً تصمیم می گیرند.

اردوغان در سخنان خود، به این اشاره کرد که دولت حزب عدالت و توسعه، ترکیه را از شر بدهی ها و وام های سنگین صندوق جهانی پول نجات داده است. اما نه خبرنگاران در مورد گرانی و بیکاری و دشواری های تامین امرار معاش از اردوغان سوال کردند و نه خود او سخنی از این موضوع به میان آورد.

بزرگ ترین بیم و دغدغه داخلی اردوغان

در ادامه برنامه، خبرنگاران در مورد روند تغییر و اصلاح قانون اساسی ترکیه از رئیس جمهور این کشور سوال کرده و پرسیدند: شما چه نوع برنامه ها و اهدافی را در قانون اساسی جدید پیش بینی می کنید؟ نوع پیش نویس حزب شما برای قانون اساسی چه ابعاد و ویژگی هایی دارد؟ آیا تغییرات ساختاری مهم در راه است؟

پاسخ اردوغان به این پرسش دشوار، بسیاری از مسائل را روشن کرد و مشخص شد که اردوغان، پیش از هر چیزی، از بابت چه موضوعاتی نگران است.

او گفت: «اگر قرار باشد در همین برنامه و در پاسخ به شما، جزئیات را بیان کنم و به بیان ریزه کاری ها بپردازم، خطایی آشکار است. چرا که ما در ائتلاف جمهور با حزب حرکت ملی شریک هستیم و ما نباید جزئیات را به صورت یکطرفه از جانب خودمان بیان کنیم. باید هیات حزبی ما با هیت حقوقدانی که در حال تدوین پیش نویس است، مذاکره کنند و متن نهایی حزب ما را به دست دهند. سپس من این متن را به جناب دولت بیگ (دولت باغلچلی رهبر حزب حرکت ملی) تقدیم خواهم کرد. سپس یک بار دیگر می نشینیم و متن آماده شده توسط حزب آنها و متن حزب ما را کنار هم می گذاریم و جمع بندی می کنیم که باید چه چیزهایی افزوده شدند. نهایتاً، متنی به دست خواهد آمد که دستاورد مورد دفاع و مشترک ائتلاف جمهور خواهد بود».

رئیس جهور ترکیه همچنین به این اشاره کرد که در نوشتن متن پیش نویس قانون اساسی، عملاً یک هیات علمی تشکیل شده که در آن، دانشمندانی از حوزه های حقوق قانون اساسی، تاریخ، جامعه شناسی و روانشناسی، همکاری کرده اند و عزم و اراده آنها این است که متن، در اوج تعامل و در حال و هوایی سازشکارانه باشد و همه طبقات جامعه را در بر بگیرد.

اردوغان در ادامه و در مورد فعالیت احزاب مخالف دولت درباره اصلاح قانون اساسی به تندی به آنها تاخته و گفت: «ائتلاف ملت، می خواهد با چه کسانی بنشیند و قانون اساسی بنویسد؟ با سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل. سپس آنها با دنباله ها و نهادهای اقماری پ.ک.ک، این متن را به پارلمان خواهند آورد و توقع دارند که به عنوان یک متن ملی پذیرفته شود؟ کجای این فعالین، ویژگی ملی دارد؟»

رهبر حزب عدالت و توسعه، در ادامه، ضمن تاکید بر ضرورت حفظ ساختار ریاستی، همچون سابق تلاش کرد تا جبهه مخالفین، یعنی ائتلاف ملت را با برچسب همدستی با پ.ک.ک به حاشیه براند. به همین خاطر گفت:«اگر به یاد داشته باشید، ما در روند مذاکرات صلح با پ.ک.ک، با این نهادهای اقماری (ه.د.پ یا حزب دموکراتیک خلق ها) جلسه داشتیم. به خوبی می دانیم که چه ماهیتی دارند و چه نگاهی به دردها و آلام مردم دارند. در نتیجه توقع خاصی از آنها نداریم. ما از کار آنها ناراحت نیستیم. اجازه دهید آنها (ائتلاف ملت و نهادهای اقماری پ.ک.ک) این کار را انجام دهند و متن خودشان را بنویسند. اما بگذارید به شما بگویم، ساختار دموکراسی پارلمانی برای ما تمام شده و مربوط به گذشته است. برای این ملت نیز چنین است و ملت ما نظام پارلمانی را پشت سر گذاشته است. چرا؟ چون یک ساختار بی ثبات بود و مداوماً منجر به تشکیل ائتلاف ها و کوالیسیون های جدید می شد و نشانی از ثبات در آن وجود نداشت. چرا ملت ما، حزب عدالت و توسعه را به قدرت رساند و توانستیم به تنهایی دولت را تشکیل دهیم؟ چون مردم ما از آن نظام پارلمانی و ائتلاف پشت ائتلاف خسته شده بودند. ملت ما هرگز نمی خواهد به دوران ائتلاف ها برگردد. ما از شر آن وضعیت خلاص شدیم، اجازه نمی دهیم یک بار دیگر ما را به دردسر بیندازید. کشور ما بارها نشان داده که نمی تواند با سیستم چندحزبی اداره شود. ما چگونه توانستیم تعداد فرودگاه هایمان را از 26 فرودگاه به 57 فرودگاه افزایش دهیم؟ اگر سیستم چند حزبی بر سر کار بود، می توانستیم چنین اقداماتی انجام دهیم؟ خیر. در شرایطی توانستیم چنین موفقیتی به دست بیاوریم که قدرت، به تمامی در اختیار آکپارتی بود».

اردوغان، تاکید بر 4 موضوع مهم آموزش، بهداشت، عدالت و امنیت را به عنوان سجایای چهارگانه حزب خود قلمداد و اعلام کرد که احداث بیمارستان های بزرگ استانبول و آنکارا، تلاشی بوده که به آمریکایی ها نشان داده، از ترکیه عقب مانده اند و حالا، بزرگترین بیمارستان ها، نه در آمریکا بلکه در ترکیه هستند.

اردوغان در میانه پاسخ به پرسش هایی در مورد مسائل عمرانی و تاسیس بیمارستان های ترکیه گفت: «مخالفین می پرسند: 128 میلیارد دلار ذخایر ارزی بانک مرکزی کجا رفت؟ این چه سوالی است؟ آنها هیچ چیزی در مورد اقتصاد و بانکداری نمی دانند و به خود اجازه می دهند در مورد این مسائل سوال کنند. هیچگاه نمی پرسند با این همه زلزله ای که در چند استان کشور روی داد، دولت چگونه توانست به داد مردم برسد. نمی پرسند که هزینه این همه زیرساخت و روساخت و کارهای عمرانی از کجا تامین می شود».

توضیحات اردوغان در مورد 128 میلیارد دلار در حالی است که مخالفین معتقدند، این منبع ارزی مزبور، خرج پروژه های دولتی نشده بلکه با سیاست های غلط وزیر سابق اقتصاد یعنی برات آلبایراک، داماد ارشد اردوغان، کل این مبلغ، به منظور کنترل مصنوعی قیمت ارز به بازار تزریق شده و از بین رفته است.

آنان همچنین بر این باورند که سال ها، دولت از مردم ترکیه مبالغ کلانی تحت عنوان مالیات زلزله گرفته تا صرف خسارات غیرمترقبه شود و حالا نمی تواند ادعا کند که از محل بودجه های عمومی، برای کمک به زلزله زدگان، هزینه کرده است.

یکی از خبرنگاران در مورد نامزد آتی مخالفین برای ریاست جمهوری و طرح نام کلیچدار اوغلو پرسید. اردوغان گفت: «مبارک باشد. ما در این مورد بحثی در حزب خودمان نداریم. تکلیف ما مشخص است. شریک ما دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی هم از همان آغاز تصمیم خود را (حمایت از نامزدی اردوغان) اعلام کرده و در اوج آرامش و همبستگی به کار خود ادامه می دهیم. کار مهم فعلی ما هم، به نتیجه رساندن تدوین قانون اساسی است.»

بررسی اجمالی سخنان رئیس جمهور ترکیه در مورد مسائل داخلی کشورش نشان داد که بقای ائتلاف جمهور و حفظ حمایت دولت باغچلی و همچنین مقابله با توسعه قلمرو نفوذ ائتلاف ملت، به مهم ترین دغدغه داخلی اردوغان و حزب حاکم تبدیل شده است.

همچنین باید به این موضوع اشاره کرد که اردوغان و حزب او، همچون گذشته در ساختار سیاسی – اجرایی ترکیه، فعال مایشاء نیستند و ناچارند برای تصمیم گیری در مورد مسائل کلان و تصمیمات حساس، رضایت خاطر دولت باغچلی و حزب حرکت ملی را نیز تامین کنند.

در پایان باید گفت، انتقاد از ناکارآمدی اقتصادی دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه و بیکاری و گرانی، تشدید دوقطبی و محدودسازی حوزه های آزادی بیان و مطبوعات و عدم توجه به اصل تفکیک قوا و تمامیت خواهی شخص رئیس جمهور، به عنوان اصلی ترین انتقادات سران احزاب مخالف علیه اردوغان بیان شده و هر روز خواهان برگزاری انتخابات پیش از موعد هستند، اما با این حال، به اصطلاح عوامانه، اردوغان خود را از تک و تا نینداخته و هنوز خود را در اوج قدرت و محبوبیت می بیند.

شاید یکی از اصلی ترین برداشت های اردوغان، این است که بخشی از محبوبیت حزب عدالت و توسعه و کادرهای رده نخست از میان رفته، اما مردم همچنان خود او را به عنوان یک رهبر مردمی دوست دارند. اما در تحلیل این برداشت احتمالی می توان گفت، حتی اگر چنین برداشتی صحیح و مبتنی بر دیدگاه واقعی مردم باشد، اما در هر صورت، ناکارآمدی حزب و دولت، موضوع و پدیده ای نیست که خود اردوغان نیز بتواند از عواقب و پیامدهای آن در امان بماند.