اعتراف تلخ درباره شورای نگهبان/ این شورا ضعیف عمل کرده است

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، محمد بهادری جهرمی، معاون پژوهشگاه قوه قضاییه و محقق پژوهشکده شورای نگهبان در کلاب هاوس با این موضوع که «چرا شورای نگهبان افکار عمومی را اقناع نمی کند؟» گفت: من به نمایندگی از شورای نگهبان صحبت نمی کنم و نظر خودم را می گویم. بعضی جاها گفته اند من ماموریت دارم که چنین چیزی نیست و همکاری سابق را به شکل محدودتری با شورای نگهبان دارم. 

وی گفت: درخصوص فرمایشات آقای رحیمی که از دوستان خوب ما درمجلس دهم بودند، همانطور که گفتند درباره مصادیق صحبت نمی کنیم. یکی بحث غیرقابل نظارت بودن عملکرد شورای نگهبان است. نظارت را اگر به معنی نظارت سیستماتیک حقوقی که شکایت از تصمیمات یک نهاد نزد نهاد دیگر باشد، شورای نگهبان ناظر ندارد. این مانند سیستم قضایی است که برخی آرا در بدوی یا تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور قطعی می شود. 

این حقوقدان گفت: منطق حقوقی این است که یک جایی باید فصل خصومت و دعوا شود. منطق نظارت سیستماتیک نداشتن دادگاه های عالی که با وجود کاملا قضایی نبودن، هم چنین است. در کشورهای دیگر هم می بینیم ما نمی توانیم شکایت از تصمیمات دادگاه عالی کنیم. آیا این به معنی نظارت ناپذیر بودن است؟ خیر! ما داریم به عنوان فعالان سیاسی یا استاد دانشگاه نقد می کنیم، شکایت می کنیم،اتفاقا شورای نگهبان خیلی بیش از آنچه ما دیدیم مورد نقد و نظارت واقع می شوند. نظارت مردمی ما به واسطه سیاسی بودن مردم بسیار پررنگ است ولی نظارت رسمی نیست که بتواند تصمیم شورای نگهبان را تغییر دهد. نظارت موثر یعنی نظارت افکار عمومی. 

جهرمی گفت: در مجلس دهم طرحی بود درباره رسیدگی به دارایی مسئولان که من من در آن کمک می کردم. 6-7ماه طراحها امضا جمع می کردند و حدود 90 امضا را گرفتند. طراح اصلی دانه دانه توضیح می داد ولی خیلی ها امضا نمی کردند. به محض این که طرح وارد فضای مجازی و تلگرام شد و مردم گفتند خیلی خوب است و بگویند از کجا آوردی – بگذریم که ایراد فراوان داشت- در عرض کمتر از یک هفته 240 امضا جمع شد. بعد که اعلام وصول شد برخی نمایندگان که امضا نکرده بودند معترض بودند که چرا ما نبودیم و نفهمیدم و دنبال مصاحبه بودند. این نظارت افکار عمومی است و نمایندگان را سوق داد که مجبور به این عملکرد شدند.

وی گفت: درست است نظارت سیستماتیک نداریم که یک دادگاهی باشد که اگر بود از تصمیم او باید به چه کسی شکایت می کردیم. چند ساز و کار دیگر در نظام های حقوقی می چینند که این مسئله کمرنگ شود. یکی بافت عضوی است. بینی و بین الله شهادت می دهم شورای نگهبان در قانون اساسی و در عمل، محکم کاری خوبی صورت گرفته است. ترکیبی که از جهت تخصصی و شخصیتی قابل اعتماد است. نهاد تخصصی فرانسه در شورای قانون اساسی، کاسب در آن بوده است، معلم، آدمهای فاقد تحصیلات دانشگاهی در آن بوده و در 20 سال اخیر حقوقدان گذاشته اند. در ادوار قبلی مشکلی نداشتند که افراد غیر متخصص بگذارند ولی در قانون ما حقوقدانان و فقها حضور دارند. بعد دیگر هم شفافیت است. شفافیت را بایستی سعی کنیم پررنگ کنیم که باید در نهادهای دادرس اساسی پررنگ کنیم. باید بینی و بین الله بگویم هیچ نهادی به تخصص گرایی و غیرسیاسی بودن شورای نگهبان نیست. اتفاقا یکی از ایراداتی که باعث شده است برخی ناراحت شوند همین است. مدیریت یکی از مهمترین امور سیاسی را به یک نهاد حقوقی-فقهی می دهیم. 

جهرمی گفت: نمونه بارز شفافیت شورای نگهبان انتشار مشروح مذاکرات است. شورا الزامی ندارد و هیچ جایی هم نمی گوید. در برخی کشورها انتشار مشروح مذاکرات ممنوع است و در برخی کشورها جرم انگاری شده است. شورای نگهبان منتشر می کند و شما خیلی خوب می توانید نقد کنید. هدف هم همین بوده است. مقام معظم رهبری استارت این کار را زدند و شورای نگهبان هم استقبال کرد. همراهی کردند و کار بسیار سختی بوده است. رهبری پیگیر بودند تا اولا نخبگان ببینید در شورای نگهبان بحث می شود و یک نهاد تخصصی است و در آنجا بحث می شود.  استادان دانشگاه ما مشروح مذاکرات را تا حالا ندیده اند و اصلا فکر نمی کنند اعضای شورای نگهبان چطور استدلال می کنند. در حالی که دستور جلسه هیات دولت محرمانه است و هیچ کس نمی داند هفته بعد چه چیزی در دستور کار قرار می گیرد. 

وی گفت: درباره اصل موضوع که چرا شورای نگهبان افکار عمومی را اقناع نمی کند، من هیچ دفاعی ندارم و بارها گفته ام شورای نگهبان نتوانسته اند افکار عمومی را اقناع کند، نتوانسته و ضعف جدی داشته است و شاید یکی از مهمترین ضعفهای شورای نگهبان بوده است. ما در مطالعات کشورهای دیگر ندیدم که شورای نگهبانشان اینقدر مورد نقد و هجمه باشد. علاوه بر بحثهای علمی در داخل و خارج، با نگاه سیاسی شورای نگهبان را می زنند. ندیدم ولایت فقیه را اینقدر بزنند. نقد و تخریب و توهین به شورای نگهبان از تخریب و توهین به ولایت فقیه بسیار پررنگ تر است. از این جهت شورای نگهبان شاگرد اول است و جای افتخار هم ندارد. چه نقدهای دانشگاهی و علمی و چه تخریبهای مغرضانه بسیار حجیم است. شورای نگهبان از جهت پاسخگویی بسیار بد و ضعیف عمل کرده است. 

بهادری جهرمی گفت: در ادوار مختلف هم می بینیم در ابتدای انقلاب، صحبتی در این باره نبوده است. از دوره دوم آقای هاشمی و دوره اول آقای خاتمی می بینیم که شکاف بین سیاسیون پررنگ می شود و دودستگی بین مردم می افتد و بعد می بینیم انتقادها به شورای نگهبان پررنگ شده و نتوانسته در مقابل انتقادها مدیریت کند و افکار عمومی را اقناع کند. شورای نگهبان دارد پتانسیل هایی را می سوزاند.