استانبول، نقطه تمرکز اردوغان و مخالفان در جدال سیاسی - بخش ۱

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها ظاهراً کلانشهر 14 میلیون نفری استانبول به مهمترین نقطه تمرکز سیاسی حزب عدالت و توسعه تبدیل شده و با احداث کانال استانبول، این شهر، در معادلات سیاسی ترکیه و اروپا اهمیت راهبردی بیشتری پیدا خواهد کرد.

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، دیروز در مراسم افتتاح برج غول پیکر چاملیجا اعلام کرد:«پروژه های کلانی را اجرا کردیم و اقداماتی همچون تغییر کاربری ایاصوفیا، احداث مسجد تقسیم و افتتاح برج چاملیجا نقاط عطف مهمی در تاریخ کشور ماست. حالا نوبت تاسیس یک گذرگاه جدید برای اتصال دریای سیاه و مرمه و مدیترانه است و ما نام آن را کانال استانبول گذاشته ایم. صرف نظر این که دیگران خوششان بیاید یا نه، در ماه آتی میلادی، کلان پروژه احداث گذرگاه استانبول آغاز خواهد شد.»

سخنان اردوغان، یک نقطه عطف مهم بود که نشان می دهد اگر او تا چند ماه پیش در این مورد تردید و دودلی داشت، حالا تمام تردیدها پایان یافته و می خواهد به هر قیمتی، این پروژه را به انجام برساند.

کانال استانبول، رینگ جدید دولت و مخالفین

جدل و ستیز بین دولت و احزاب مخالف در ترکیه پایان ندارد و حال و هوای ترکیه طوری است که گویی قرار است هر روز در این کشور، انتخابات برگزار شود.

اغراق آمیز نیست اگر گفته شود چند و چون رویارویی دو ائتلاف حاکمیت و اپوزیسیون یعنی ائتلاف جمهور (اردوغان - باغچلی) و ائتلاف ملت(کلیچدار اوغلو - آکشنر)، شبیه یک مشت‌بازی سریع و مداوم است. البته جریانات سیاسی دیگر و رهبرانی همچون مدحت سنجار، علی باباجان، احمد داوود اوغلو و تا حدودی تمل کارا ملا اوغلو نیز در این نزاع سیاسی، سهم دارند.

این سخنان اردوغان در حالی بیان شده که تاسیس کانال استانبول، منتقدین داخلی فراوانی دارد و مهمترین دلایل آنها در بیان مخالفت، عبارتند از:

1.کارشناسان سیاسی معتقدند که این پروژه، نه یک نیاز اقتصادی برای امروز و فردای ترکیه، بلکه ابزاری برای جلب توجه حزبی و اجتماعی و ایجاد یک کانون رانت زای بزرگ برای خاصه بخشی و ثروت افزایی مقربین حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی است.

2.گروهی دیگر از کارشناسان، معتقدند که تاسیس این کانال، به معنی از بین بردن ده ها کیلومتر مربع جغرافیای آبی و تبدیل آن به سازه های بتنی و همچنین از بین بردن ده ها جزیره کوچک و بزرگ است و چنین اقدامی به شدت به محیط زیست لطمه می زند.

3.منتقدین دیگری معتقدند که دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، اهل نظارت و حسابرسی نیست و به روال دیگر پروژه ها، ریخت و پاش و اسراف فراوانی صورت خواهد گرفت.

4.برخی از تحلیل گران سیاسی و کارشناسان حقوقی نیز معتقدند که این اقدام اردوغان، می تواند در مورد رژیم دریایی و حقوقی تردد کشتی های باری و نظامی از دریای سیاه به مدیترانه و بلعکس، واکنش های پیش بینی نشده و مشکلات غیرمترقبه ای به دنبال بیاورد.

5.برخی از رسانه های ترکیه اعلام کرده اند که خانواده امیر قطر و به ویژه ملکه موزه مادر امیر قطر، ده ها هکتار از اراضی اطراف محل تاسیس گذرگاه استانبول را خریداری کرده و در آینده ای نزدیک، ارزش این اراضی 10 برابر خواهد شد. همین نکته در مورد برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان هم صدق می کند. او نیز یکی از افرادی است که به محض خبردار شدن از اهمیت تاسیس کانال استانبول، در آن مناطق، ده ها هکتار زمین خریده است.

توفیق گُکسو شهردار اسنلر و نماینده ارشد آکپارتی در شورای شهر استانبول، دیشب در یک برنامه تلویزیونی زنده در سی.ان.ان ترک، به ادعاهای مخالفین پاسخ داده و اعلام کرد که اکرم امام اوغلو شهردار استانبول و سیاستمدار حزب جمهوری خلق، به طرز بی سابقه ای استانبول را بدهکار کرده و نظرات او در مورد کانال استانبول، کارشناسی نیست.

از مساجد تا برج

اردوغان دیروز برج مخابراتی – تلویزیونی بلندی به نام برج چاملیجای استانبول را افتتاح کرد که از بسیاری مناطق این شهر، دیده می شود.

برج 365 متری چاملیجا به قول اردوغان، بلندترین برج اروپا است و در کنار بناهایی همچون مسجد ایاصوفیه، مسجد تقسیم و فرودگاه استانبول، به یکی از مهم ترین نمادها و سمبل های استانبول تبدیل شده است.

افتتاح برج چاملیجا به عنوان یک اثر دیدنی و جنجالی در حالی صورت گرفته که اقتصاد ترکیه حال و روز خوشی ندارد و با توجه به افزایش شدید نرخ مواد غذایی و کالاهای اساسی، رکود ناشی از شیوع گسترده کرونا و بیکاری چند میلیون جوان جویای کار، اقدامات عمرانی حزب عدالت و توسعه از سوی منتقدین و مخالفین، به چالش کشیده شده است. 

تز تلفیقی اردوغان و باغچلی در استانبول

مروری اجمالی بر خبرهای چند روز گذشته رسانه های ترکیه نشان می دهد که رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه، تمام توان خود را بر روی استانبول متمرکز کرده و به دنبال اقدامات حماسی و نمادین در این شهر هستند و در گفتمان سیاسی اردوغان – باغچلی، استانبول به مهم ترین محمل تز تلفیقی اسلامگرایی – ملی گرایی تبدیل شده که در آن، تداعی مداوم فتح استانبول توسط سلطان محمد فاتح عثمانی و افتتاح پروژه های بزرگ، به ابزاری برای قدرت نمایی ائتلاف جمهور تبدیل شده است.

اگر تا دیروز، یکی از اصلی ترین بنیادهای ملی گرایی ترکی، توجه به آرمان ها و نقش تاریخی مصطفی کمال آتاتورک بود، حالا به جای آن، در رویکردهای حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی، ترکیه قدرتمند و توجه به تاریخ ترکیه، از مجرای توجه به اعتبار تاریخی سلجوقیان و عثمانیان می گذرد و توجه به مفهوم تاریخی قدرت ترک ها در جهان ترک، آن قدر نزد اردوغان و باغچلی اهمیت یافته که جای چندانی برای نظرات و نقش آتاتورک باقی نمانده و استانبول نیز محل قدرت نمایی این نسخه تلفیقی جدید از ترکیب اسلامگرایی و ملی گرایی به سبک اردوغان و باغچلی است. 

در بخش بعدی این گزارش، به اهمیت ابعاد سیاسی و اجتماعی استانبول در رقابت های حزبی خواهیم پرداخت و به این موضوع اشاره خواهیم کرد که شکست سنگین حزب عدالت و توسعه در استانبول و واگذاری شهرداری این کلانشهر به اصلی ترین حزب مخالف، تا چه اندازه برای اردوغان و یاران او مهم و دردسرساز بوده است.

ادامه دارد...