اعتمادآنلاین| مراسم رونمایی از کتاب «در جست و جوی مصلحت»، جدیدترین کتاب خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی(ره) با حضور حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی، حجت الاسلام و المسلمین مسیح مهاجری، حجت الاسلام و المسلمین مجید انصاری، حسین علایی، علی مطهری، پیروز حناچی، حسین کمالی، علیرضا علوی تبار و ... در خانه موزه آیت الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد.
به گزارش جماران، محسن هاشمی رفسنجانی در این مراسم گفت: آیت الله هاشمی ابعاد مختلفی از خود بر جای گذاشته است. از ایشان بیش از 400 خطبه نماز جمعه و دو برابر این سخنرانی در دست داریم و در مورد مسئولیت ها از خودشان 36 دفتر به جا گذاشته اند و در نوع خودش منحصر به فرد است که کسی بتواند با جزئیات شرایط آن دوران را بازگو کند و می تواند به عنوان یک مأخذ استفاده شود.
رئیس شورای شهر تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به افشای فایل صوتی وزیر امور خارجه، اظهار داشت: سردار سلیمانی و آقای ظریف هر دو برای ما عزیز هستند. یعنی سردار سلیمانی را باید تکریم کنیم و از سوی دیگر برای دکتر ظریف احترام قائل شویم که نظراتشان را این طور مطرح کردند. چرا که این نوع عدم هماهنگی و دیدگاه مختلف در میدان و دیپلماسی از گذشته وجود داشت ولی حالا یک مقدار واضح تر بروز کرد.
وی یادآور شد: آیت الله هاشمی رفسنجانی شخصیتی بود که در میدان جنگ به عنوان یک مشاور صادق امام بود و برای سردار سلیمانی و دکتر ظریف هم به عنوان پشتیبان و دوست عمل می کرد. صداقت در عمل باعث می شد هم بتوانند نظرات امام را به مسائلی که می خواستند جلب کنند و هم بتوانند برنامه و فعالیت های خودشان را دنبال کنند.
هاشمی افزود: وقتی خاطرات این بزرگوار در دوران جنگ را مرور می کنیم می بینیم چند سالی که ایشان به عنوان یک چهره سیاسی فرماندهی جنگ را بر عهده گرفتند، مهمترین بخش از وقت خودشان را در جبهه ها به سر می بردند و وقتی به مرکز بر می گشتند سعی می کردند هماهنگی لازم را با چهره های سیاسی و فرهنگی انجام بدهند و توجیهات لازم را دنبال کنند. به صورتی که هم پشتیبانی عملیات جنگی را داشته باشند و هم پشتیبانی سیاسی و فرهنگی کشور را دنبال کنند.
وی تأکید کرد: رئیس جمهورهای بعد از آیت الله هاشمی رفسنجانی نظریه مقاومت را با جدیت نمی توانستند دنبال کنند. علتش این است که شاید اعتقاد کامل به راه و روش وجود ندارد. همین مسائل باعث می شود که چنین عدم هماهنگی و ضد و نقیض هایی در صحبت ها و عمل پیش بیاید.
رئیس شورای شهر تهران در مورد انتخابات نیز گفت: آمریکا یک انتخابات پر شور را برگزار کرد و ما به صورتی پیش می رویم که احساس می شود می خواهیم یک انتخابات کم شور را برگزار کنیم و اگر به صورت جدی به این موضوع نپردازیم نقطه ضعف بسیار جدی برای نظام جمهوری اسلامی پیش می آید. یعنی در شرایط فعلی فضای انتخابات طوری سرد است که گاهی احساس می شود تمام نیروهایی که می خواهند در انتخابات شرکت کنند حالت انفعال به خودشان گرفته اند. بنده فکر می کنم که ما باید یک حضور فعال و مشارکت جدی در انتخابات ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: تعدادی از گروه های سیاسی اکنون به مشارکت منفعل فکر می کنند و می گویند کاندیدای تأیید صلاحیت شده ای را در نظر می گیریم ولی برای اینکه حضور جدی پیدا کنیم و از او دفاع کنیم که برنده این انتخابات شود عملی را انجام نمی دهیم. در صورتی که مشارکت فعال این است که ما کاندیدایی را در نظر بگیریم و پشت این کاندیدا بایستیم و تلاش زیاد کنیم تا بتواند نظر مردم را جلب کند.
هاشمی اظهار داشت: یکی از پارمترهای مهم تأیید صلاحیت ها است و خود همین باعث شده که ما تکثر لازم را در انتخابات نداشته باشیم و اگر واقعا بخواهند مشارکت فعال را در انتخابات داشته باشیم باید این فضای بسته را یک مقدار باز کنیم تا از رکودی که بر انتخابات حاکم شده عبور کنیم.
در ابن مراسم مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی گفت: بحثی در علوم انسانی میان اخلاق و فقه و احکام وجود دارد که فقه و احکام در حکومت برتری دارند یا اخلاق؛ برخی فقه را برتر می‌دانند و گروهی اخلاق را، اما من از طرفداران حکومت اخلاق بر فقه و احکام هستم.
گفت: در زمان حیات امام در قم واقعه‌ای رخ داد و من در تشریح مسائل آن روزهای مرتبط با آن واقعه سلسله مقاله‌ای نوشتم، شنیدم حضرت امام از مقاله راضی بودند و اینکه در آن در جهت از بین بردن «نقار» در جامعه استفاده شده بود.
وی با بیان اینکه مرحوم هاشمی همین حالت را داشت، افزود: در معاشرتی که با او داشتم اتفاقاتی می‌افتاد و مواردی پیش می‌آمد که در مواجهه با آنها، آن مرد بزرگ گذشت می‌کرد و اصلا در صدد انتقام گرفتن از هیچ کس نبود. بحثی در علوم انسانی میان اخلاق و فقه و احکام وجود دارد که فقه و احکام در حکومت برتری دارند یا اخلاق.
این فعال اصولگرا ادامه داد: برخی کلا وارد این بحث نشدند، بعضی‌ها فقه را برتر می‌دانند و گروهی اخلاق را. اما من از طرفداران حکومت اخلاق بر فقه و احکام هستم. یعنی در مواردی حکم فقهی چیزی را ایجاب می‌کند ولی به حکم اخلاق جور دیگری عمل می‌شود و مرحوم هاشمی رفسنجانی در عمل جز کسانی بود که اخلاق را بر احکام ترجیح می‌داد و به این معنا نبود که به احکام، فقه و قانون عمل نشود به این معنا بود که چیز بالاتری از این‌ها برای مدیریت جامعه وجود دارد.
مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی بیان کرد: البته همین مُرّ قانون هم رعایت نمی‌شود، زیرا اگر مُرّ قانون عمل شود، خیلی از داوطلبان مجلس و شوراها تائید صلاحیت می‌شوند و در مساله ریاست جمهوری با توجه به بحث رجل سیاسی و مذهبی نیز واقعا افراد نزدیک به مفهوم رجل سیاسی تایید می‌شوند. ولی اتفاق افتاده کسی که نه رجل بود، نه سیاسی و نه مذهبی تایید شده و بالعکس. به این آسانی کسی نمی‌تواند مصداق دو قید «رجال سیاسی» و «رجال مذهبی» باشد. برخی فکر می‌کنند رجال یعنی مرد بودن و جنسیت را در نظر می‌گیرند. با این تعبیر هرکس مرد است پس رجل است و سیاسی هم با این برداشت کسی است که حرف و اقدام سیاسی انجام دهد و مذهبی کسی است که بعد از هر نمازی ذکر بگوید.
وی ادامه داد: خیر. رجل سیاسی و مذهبی این برداشت‌ها نیست بلکه بالاتر از این ساده انگاری‌ها است، به همین دلیل خیلی‌ها که رجل سیاسی و مذهبی نبودند تایید صلاحیت شدند. بحث، بحث استصواب نیست، بلکه استسلاق است. یعنی اعمال سلیقه منهای قانون و مصلحت.
مهاجری درباره کلیپ صوتی محمدجواد ظریف گفت: به نظرم او این حرف‌ها را باید طی 8 سال گذشته می‌زد. خیلی از چیزها را نمی شود گفت. به خاطر دارم در یکی از روزهای ماه رمضان 1393 خدمت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رسیدم، دعوت کرد که به اتاقی که کمتر استفاده می‌شد. چون نگران شنود بود، طوری نزدیک به هم نشستیم که بتوانیم در گوشی حرف بزنیم.
این فعال رسانه‌ای اضافه کرد: در آن گفت‌وگو واقعه تکان دهنده‌ای به من گفتند. جزییات آن واقعه را به دلیل شرایط امروز کشور در اینجا نمی‌توانم بگویم ولی در بخشی از خاطرات مرحوم هاشمی مربوط به سال 93 که در آینده منتشر می‌شود خواهید خواند، فقط امیدوارم در آن سانسور اعمال نشود.
وی در ادامه بیان آن واقعه تشریح کرد: آن واقعه اتفاق نیفتاد ولی به کسانی مربوط می‌شد که مرحوم هاشمی آنها را از مرگ نجات داده بود. یعنی قرار بود بلایی سر آنها بیاید، یا اعدام شوند که هم فیلم و صدای آن موجود است و هم در خاطرات هاشمی اشاراتی به آن شده است. اما هاشمی مانع آسیب رسیدن به آن افراد شد. همین افراد می‌خواستند علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اقداماتی کنند که فعلا جزییات آن را نمی‌گویم. روحیه‌اش این‌گونه بود و برای مصلحت افراد هم این کارها را نمی کرد، بلکه برای مصلحت نظام بود. مثلا در راستای همین مصلحت و حفظ نظام و آبروی امام حاضر بود همه مسئولیت و عواقب صلح با عراق را بپذیرد که شأن امام حفظ شود و از این قبیل موارد در زندگی مرحوم هاشمی فراوان دیدیم و واقعا مرد مصلحت بود.
مهاجری گفت: با این حال، این‌همه دشمنی علیه هاشمی صورت گرفت. خطاب من به متصدیان انتشار آثار مرحوم هاشمی است، کار خوبی است که اسم کتاب را «در جستجوی مصلحت» گذاشتید، ولی این مصلحت‌ها در آثار آینده مرحوم هاشمی که منتشر می‌شود، خیلی بیشتر به چشم می‌خورد. درباره شخص من 10 مورد در این کتاب وجود دارد که مربوط به سه موضوع است. یک موضوع به فائزه هاشمی مربوط است. انصافا آنچه که درباره خانم هاشمی در سال 77 به پدر فقیدشان درباره روزنامه زن گفتم را کامل در کتاب آورده‌اند و شامل سانسور نشد. البته مخالف روزنامه زن نبودم و انتشار آن را مفید می‌دانستم اما به آقای هاشمی هشدار دادم که مواظب باشد، افرادی در این روزنامه کار نکنند که برای خانم فائزه هاشمی ایجاد زحمت و حاشیه و برای شما مشکل ساز شوند. ایشان گفت، به آقای سید محمود دعایی سفارش کردم افرادی را به فائزه معرفی کند که مشکل ایجاد نشود. گفتم حالا مشکل دوتا شد، آقای دعایی دوست من است ولی زیاد مسامحه می‌کند و چون ممکن است فائزه خانم فرصت نظارت کافی بر امور روزنامه را نداشته باشد، ممکن است افراد شاغل در روزنامه برای او ایجاد مشکل کنند.
وی خاطرنشان کرد: اجازه دهید از مرحوم هاشمی انتقاد هم صورت گیرد. در خصوص مصلحت‌اندیشی او دو انتقاد داشته و دارم که به خودشان هم می‌گفتم. یکی اینکه حرف‌هایی باید می‌زد که سکوت می‌کرد.
مهاجری ادامه داد: امروز اگر انتشار یک فایل صوتی از محمدجواد ظریف به جامعه شک ایجاد می‌شود به این دلیل است که حرف‌هایی که باید در طول 8 سال زده می شد، یکجا در یک فایل چندساعته زده شد. کار بدی بود، نه از این جهت که نباید این حرف‌ها را می‌زد، بلکه چرا این حرف‌ها را زودتر، علنی و آشکار در طول 8 سال گذشته نگفت.
این فعال اصولگرا عین انتقاد به ظریف را متوجه شخص مرحوم هاشمی هم وارد دانست و اظهار کرد: به خود آن مرحوم هم گفتم، مطالب را بگویید. وقتی سکوت می‌کنید، اتفاقات بدی می‌افتد. وضعی که در کشور داریم نتیجه همین نگفتن‌ها است. این رویه از نظر من همیشه بر خلاف مصلحت بوده و گاهی افراط در مصلحت‌خواهی و مصلحت‌اندیشی و گاهی تفریط در آن زیانبار است.
مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی با بیان اینکه علت مشکلات جامعه ما کنار گذاشتن نقد است، گفت: من با کسانی که نسبت به دخالت روحانیت در همه امور نقد دارند هم عقیده هستم و چند مقاله تاکنون در این رابطه نوشتم و در مورد انتخابات پیش رو در این مقالات تاکید کردم، دو طایفه در این انتخابات نامزد نشوند، یکی روحانیت و دیگری نظامی ها. نظامی‌ها وقتی سوار قدرت شوند، پیاده نمی‌شوند و خوی نظامی‌گری را هم مسلط خواهند کرد و روحانیت هم سال‌ها در رأس دولت‌ها بوده اند، مقداری هم اجازه دهیم دیگر افراد غیر روحانی خدمت کنند.
به گزارش خبرنگار جماران، حسین کمالی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه از 150 سال پیش بحث عدم توسعه در ایران مطرح بوده، گفت: امیرکبیر برای آگاهی مردم روزنامه وقایع اتفاقیه را منتشر می کند. یعنی می خواهد مردم بدانند چه اتفاقی می افتد. امیرکبیر در آن دوران سیاه جهل، رشد و توسعه همه جانبه را پیگیری می کند.
دبیرکل حزب اسلامی کار افزود: زمانی که امیرکبیر کار را شروع کرد خزانه خالی بود و کشور در فقر مطلق بود و در بخش های مختلف هرج و مرج می بینیم. امیرکبیر همه را سر جای خودشان نشاند و مملکت را یکپارچه کرد.
وی با اشاره به ساخت بیش از 160 سد مخزنی و رشد تولید فولاد و مس در دوران ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی، اظهار داشت: آیت الله هاشمی رفسنجانی توجه ویژه ای به توسعه همه جانبه داشت. اما علی رغم همه برنامه های درست و دقیق به دلیل برخی کم توجهی ها شاهد بودیم که برنامه های اول و دوم توسعه ناقص اجرا شد.
کمالی ادامه داد: نارسایی هایی که به وجود آمد از نقص برنامه ها نبود و عدم اعتقاد برخی مسئولان به توسعه همه جانبه بود و اینکه توسعه را بخشی می بینند.
علیرضا علوی تبار نیز در این مراسم با تأکید بر اینکه نام آیت الله هاشمی با توسعه پیوند خورده، گفت: بیش از 100 سال است توسعه در ایران شروع شده ولی کُند، ناپیوسته و نامتوازن است. توسعه سیاسی هم از زمان امیرکبیر آغاز شده و آرمان امیرکبیر ایجاد یک حکومت مبتنی بر مردم، تخصصی و نوسازی شده بود و این آرمان تحقق پیدا نکرد و به مشروطه تبدیل شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران افزود: همه انقلاب های مردمی با یک انفجار مشارکت روبرو می شوند و اوایل انقلاب به شدت سازماندهی هم افزایش پیدا می کند. در دوران جنگ قدرت بازسازی می شود و مفهوم ملیت به اوج خودش می رسد. در این دوران مشارکت بالا می ماند و رقابت کم می شود.
وی یادآور شد: به جز سال های 86 تا 92 که به دوران پیش از امیرکبیر بر می گردیم، در بقیه دوره ها قدرت حکومت در ایران رو به افزایش بوده است. اگر کسی بخواهد از الگوی توسعه آقای هاشمی انتقاد کند ممکن است بگوید که چرا ایشان روی جنبه گسترش رقابت سالم و سازمان یابی تأکید نکردند. برخی از سؤالات به این موضوع را در خاطرات ایشان می بینیم. لزوما آرمان های ما نیست که سیاست را پیش می برد و توازن نیروی ها سیاست را پیش می برد و فقط قدرت قدرت را محدود می کند. اگر نیروی اجتماعی بتواند قدرت بسازد می تواند در عرصه سیاسی هم مؤثر باشد.
علوی تبار تأکید کرد: آقای هاشمی این امکان را داد که در مرکز تحقیقات استراتژیک بحث توسعه سیاسی با نگاه انتقادی به دولت مطرح شود و علتش اعتماد به نفس بود. اینکه وحشت نمی کرد چون وحشت برای کسی است که نمی تواند از ایده ها و آرمان های خود دفاع کند و ایشان در آن مقطع نشان داد می تواند از ایده های خود دفاع کند و با روشنفکران هم وارد گفتمان شود.
وی در پایان سخنان خود گفت: توسعه سیاسی در ایران نوسان زیاد داشته اما متوقف نشده است. ایران افتاده ولی بلند شده است. علی رغم همه مشکلات، حسی به من می گوید که یک نیروی حیاتی در ایران وجود دارد که می تواند به تدریج، افتان و خیزان، بر همه مشکلاتش غلبه کند و ان شاء الله روزی برسد که وقتی داریم تاریخ حالا را می خوانیم مثل آقای هاشمی اشک در چشمانمان نچرخد و ناامید نباشیم از اینکه چرا نتوانستیم آن آرمان ها را تحقق بدهیم.
به گزارش خبرنگار جماران، ناصر مهدوی نیز در این مراسم با بیان اینکه آیت الله هاشمی رفسنجانی انسان بزرگی بود که هرچه زمان می گذرد خلأ وجود او را بیشتر حس می کنیم، گفت: به نظر من مبارزه با معاویه برای امام علی(ع) سخت نبود برای اینکه می توانست با سلاح آگاهی پیروز شود. اما آنچه امام علی(ع) را اذیت کرد دوستان او بودند. به بلوغ عقلانی نرسیده بودند و امام علی(ع) می گوید زیستن با این جماعت برای من دشوار است و بعد از من تازه می فهمند چه نعمتی را از دست داده اند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر اینکه در سخت ترین لحظه انقلاب فکر آیت الله هاشمی گره گشایی می کرد، افزود: توسعه سیاسی یعنی ساحت عمومی را به رسمیت بشناسیم و آدم ها با خیال راحت بتوانند آراء خود را ارائه دهند و این چیزی است که تاکنون با آن درگیر هستیم. اگر نظارت نباشد و حاکمان قدرت نقد را از مردم بگیرند، قدرت بی رحم است.
وی تأکید کرد: ما قرن ها است که دچار جزمیت هستیم و دستگاه فکری ما راه نقد را بسته است. وقتی در کتابخانه این بحث را در حضور آقای هاشمی مطرح کردم، ایشان لبخندی زد و گفت من خودم را یک روشنفکر دینی می دانم. یعنی می فهمم آنچه راه توسعه را بسته مشکل ساختاری است. ولی هنوز سیستم دانشگاهی در اختیار گروهی است که اجازه نقد آن سیستم جزمی را نمی دهد.