روابط آنکارا – واشنگتن در سایه رویکرد آمریکا به اروپا و ناتو

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، روابط ترکیه و آمریکا در شرایطی که جو بایدن و تیم او قدرت را به دست گرفته اند، هنوز هم وارد یک فاز دوستانه و گرم نشده و شواهد نشان می دهد که احتمالاً، فعلاً خبری از ورود به فضای گل و بلبل نیست. مثال دم دست، سخنان بلینکن در مورد ترکیه است. سیگنال های آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه کابینه جو بایدن، به خوبی نمایان گر انتظاراتی است که بخش قابل توجهی از آنها برآورده نشده و به همین خاطر، اختلاف نظر و اختلاف منافع، بر روابط ترکیه و آمریکا سایه انداخته است.

آنتونی بلینکن پس از دیدار با مقامات ژاپن، کره جنوبی و چین، سفر به بروکسل برای دیدار با مقامات اتحادیه اروپا و وزاری امور خارجه عضو ناتو را به عنوان یک برنامه مهم به نمایش گذاشت.

در حاشیه این نشست ها، او با همتای ترک خود نیز دیدار کرد و در این مورد چنین نوشت: «در بروکسل با مولود چاووش اوغلو دیدار کردم. من مشتاقانه منتظر ادامه همکاری با ترکیه متحد ناتو در زمینه مبارزه با تروریسم، حمایت از گفتگوهای اکتشافی خود با یونان و تأکید بر اهمیت دموکراسی و حقوق بشر هستم.»

بلینکن با این پیام نشان داد که موضوع اختلافات یونان و ترکیه برای واشنگتن اهمیت ویژه ای دارد و در عین حال، انتقاداتی به فعالیت دولت ترکیه در حوزه دموکراسی دارد.

اما دیگر دیدارهای بلینکن در بروکسل، متضمن این پیام است که بین رویکرد دولت فعلی آمریکا نسبت به ناتو و رویکرد دولت قبلی یعنی دونالد ترامپ، تفاوت جدی وجود دارد.

بلینکن پس از دیدار با اورسلا وندرلاین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نوشت:«مشارکت ایالات متحده و اتحادیه اروپا نقش مهمی در رسیدگی به چالش های سیاسی، اقتصادی و امنیتی ما دارد و مشتاقانه منتظر همکاری در اولویت های مشترک خود هستیم.»

وی همچنین در مورد دیدار با ژوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: «ما متعهد هستیم که همکاری پایدار بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا را احیا کنیم زیرا در کنار هم با مسائلی مانند تغییرات آب و هوایی، تلاش برای بهبود اقتصاد جهانی  و مبارزه با کرونا روبرو هستیم. ایالات متحده همچنان به پشتیبانی خود از ناتو ادامه می دهد. رویکرد دوجانبه با روسیه با افزایش قدرت بازدارندگی و دفاع برای ما مهم است.»

دو خط موازی که نمی خواهند به هم برسند

نگاهی به سخنان و پیام های مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در نشست ناتو، نشان دهنده این است که واقعاً ترکیه، آمریکا و ناتو، از پنجره های کاملاً متفاوتی به تابلوی امنیت و ائتلاف می نگرند و با در نظر گرفتن این پارامترها، گویی آمریکا و ترکیه دو خط موازی هستند که نمی خواهند به هم برسند.

چاووش اوغلو در مورد دیدار با بلینکن گفته است: «در دیدار مثبتی که با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا داشتم، در مورد همه ابعاد رابطه بین دو کشور صحبت کردیم. افغانستان، قبرس، شرق مدیترانه، سوریه، عراق، لیبی و مبارزه با تروریسم، محورهای گفتگوی ما بود.»

چاووش اوغلو در مورد محتوای سخنرانی خود در نشست وزرای امور خارجه اعضای ناتو چنین نوشته است:«در مورد مذاکرات صلح افغانستان امیدوار هستیم و میزبانی مذاکرات را بر عهده خواهیم گرفت. حمایت ما برای ثبات در لیبی ادامه خواهد داشت. پ.ک.ک و ی.پ.گ، در عراق و سوریه تهدید هستند و باید با همه گروه های تروریستی مبارزه شود. بر این موضوع تاکید کردم که امنیت هر کدام از کشورهای عضو ناتو، باید امنیت همه فرض شود، ائتلاف و اتحاد داخلی را تقویت کنیم و در مبارزه با ترور پشتیبان هم باشیم.»

این سخنان چاووش اوغلو نشان می دهد که ترکیه همچنان انتظار دارد که آمریکا و دیگر کشورهای عضو ناتو در شمال سوریه با کردهای مسلح تحت امر پ.ک.ک مقابله کرده و آنان را تروریست بنامند. این در حالی است که آمریکا و اروپا با آنان همکاری می کند و این انتظار ترکیه با پاسخ منفی ناتو و غرب مواجه شده است. اما این یگانه مشکل و تنش در روابط ترکیه  و آمریکا نیست و اصلی ترین مساله از دید آمریکا، مساله اس 400 است.

آنتونی بلینکن، مودبانه از ترکیه خواسته، راهی پیدا کند تا موشک های اس 400 روسی را نگه ندارند. قبلاً هم پیشنهادهایی به ترکیه داده شده بود که بر اساس آنها، نگه داشتن این موشک ها در زیر زمین و انباری، به عنوان یک گزینه بی خطر و منطقی مورد توجه قرار گرفته بود. اما چاووش اوغلو، اعلام کرد که مساله خرید اس 400 برای ترکیه یک مساله تمام شده است.

عضویت ترکیه در ناتو، مزیت یا دردسر دفاعی

عضویت ترکیه در ناتو از منظر مقامات سیاسی آنکارا، مزیتی پایدار برای تقویت و ماندگاری روابط این کشور با آمریکا و اروپا است. اما حالا، موضوعی به نام اس 400 این رابطه را به چالش کشیده است.

شواهد نشان می دهد که تیم جو بایدن، مقابله با روسیه  و تلاش برای مهار چین را به عنوان اصلی ترین ارکان سیاست خارجی خود برگزیده و در رهگذر این سیاست، بخش قابل توجهی از روابط فعلی ترکیه با روسیه، برای تیم بایدن قابل تحمل نیست.

البته آمریکا، در مسیر خصومت با روسیه، اصطلاحاً نه تنها به ترکیه گیر می دهد، بلکه برای متحدین اروپایی اش هم چنین نگرشی دارد. به عنوان مثال، بلینکن اعلام کرده که آمریکا با پروژه احداث خط انتقال جدید گاز روسیه به اروپا مخالف است و می خواهد با همتای آلمانی خود هایکو ماس، در این مورد مذاکره کند. این در حالی است که این پروژه رو به اتمام است و برای آلمانی ها میلیاردها یورو، هزینه داشته است.

در پایان باید گفت، دولت فعلی آمریکا، احیای رابطه با ناتو و اتحادیه اروپا را به عنوان کانون اصلی استراتژی مقابله با روسیه و مهار چین برگزیده و در این مسیر، از ترکیه نیز انتظار همراهی دارد. لذا هر جا که لازم باشد، هم می تواند از چماق انتقادات حقوق بشری استفاده کند و هم از امکان آن برخوردار است که دیگر اعضای ناتو و کل اتحادیه اروپا را نسبت به روابط ترکیه و روسیه، حساس کند.